دردهای دست، عضلات و مفاصل در نوازندگان و موزیسین‌ها یکی از چالش‌های مهمی است که نیاز به توجه و مراقبت دارد. دنیای رقابتی موسیقیدانان، با تمرکز بر دقت و سرعت، بی‌تردید نیازمند تمرینات طاقت‌فرسا است. این تمرینات ممکن است به آسیب‌های دست، به‌عنوان ارگان اصلی نواختن، منجر شوند. نوع و شدت این آسیب‌ها به ویژگی‌های مختلفی مرتبط است که شامل شکل و اندازه‌ی ساز، تکنیک نواختن، وضعیت بدنی در زمان نواختن، میزان و شدت تمرین و وضعیت روانی نوازنده می‌شوند.
آنچه در این مقاله می خوانید
دست نوازندگان چیست؟
علت درد در نوازندگان ازجمله موضوعات مهمی است که نیاز به بررسی دقیق دارد. هنگامی‌که هنرمند برای نواختن هر ساز، در یک حالت تعریف شده از قبل، قرار می‌گیرد و سپس به اجرای موسیقی مشغول می‌شود، او با وضعیت‌ها و فشارهای خاصی در مفاصل و عضلات خود روبه رو می‌شود. نوازندگان حرفه‌ای که برای به دست آوردن اجرای دلخواه باید مدت‌ها به تمرین بپردازند، نباید فراموش کنند که در طول این دوره، مفاصل و اندام‌های خاصی ممکن است به طور میکروسکوپی آسیب ببینند.
نوازنده‌ها که ساعت‌ها به نواختن سازهای خود مشغول می‌شوند و از دست و انگشتان خود برای ضرب و کشیدن یا چنگ زدن به ساز استفاده می‌کنند، به عضلات خاصی از بدن استرس زیادی وارد می‌کنند. موسیقی هنری است که روح انسان را تغذیه می‌کند، اما این تغذیه به همراه فرسودگی جسمانی نوازنده همراه است.
نوازنده حرفه‌ای، علاوه بر اینکه در تسلط بر فنون نوازندگی فعالیت می‌کند، باید آگاه باشد که کدام بخش از عضلات دست، گردن و سایر بخش‌های بدن در حین نواختن بیشترین فعالیت را دارند. او باید زمانی را برای بازسازی و ریکاوری این عضلات اختصاص دهد. ترکیب تمرینات فیزیوتراپی با تمرینات نوازندگی می‌تواند به نوازنده در جلوگیری از مشکلات و دردهای مفاصل گردن، شانه، آرنج و مچ کمک کند.
آسیب های معمول دست نوازندگان چیست؟
آسیب‌های دست در نوازندگان می‌توانند به سه دسته‌ی کلی تقسیم شوند:
استفاده بیش از حد
استفاده بیش از حد از عضلات و تاندون‌های دست درنتیجه تمرینات مکرر ممکن است منجر به آسیب‌های تجمعی در بافت های هدف شود. درد و تورم در عضلات و گاهی کرختی در انگشتان از شایع‌ترین علامت‌های این آسیب می‌باشد. برای جلوگیری از خستگی بافتی، نوازنده باید به ترمیم و استراحت کافی توجه کند و تمرینات کششی را به‌تدریج افزایش دهد. همچنین، مشاوره با استاد نوازندگی برای اصلاح تکنیک نیز مفید است.
فشار بر اعصاب محیطی
سندروم تونل مچ نیز از آسیب‌های شایع در نوازندگان است. این مشکل معمولاً به دلیل فشار بر عصب مدیان در تونل مچ دست ایجاد می‌شود. اصلاح تکنیک، استراحت، آتل بندی و درمان حراجی از راه‌های مدیریت این مشکل می‌باشد.
کرامپ
کرامپ نوازندگان معمولاً مشکلات کنترل حرکت انگشتان خود را تجربه می‌کنند. دردناک یا بدون درد، این کرامپ ها می‌توانند بسیار مقاوم باشند و نیاز به مدیریت کنترلی دقیق و درمان مخصوص داشته باشند. عواملی نظیر استرس، حرکات تکراری و شدت تمرینات می‌توانند به شکل گیری کرامپ ها مؤثر باشند.
به‌طورکلی، جلوگیری از آسیب نوازندگی نیازمند مدیریت دقیق تکنیک نواختن، استفاده از استراتژی‌های ترمیمی و در صورت لزوم، مشاوره با متخصص فیزیوتراپی و پزشک است. همچنین، توقف فوری از تمرین در صورت بروز درد و استفاده از تکنیک‌های کم فشار و آرام برای ادامه تمرینات اهمیت دارد.
چه کسانی درگیر درد دست نوازندگان می شوند؟
درد مفاصل یکی از مسائل مهمی است که نوازندگان، به ویژه کسانی که به نواختن سازهایی نظیر تار، سه تار، عود و گیتار مشغول هستند، با آن روبرو می‌شوند. این گروه از هنرمندان بیشترین تأثیر را در مفاصل انگشتان دست، مچ دست و بازوها احساس می‌کنند. نوازندگان دف و تنبک نیز به مشکلات مچ دست بیشتری ناشی از فعالیت‌های مداوم خود دچار می‌شوند.
در مقابل، نوازندگان سازهایی چون پیانو، سنتور و قانون عمدتاً در نواحی کتف، سر شانه و گردن با مشکلات درد و ناراحتی مواجه هستند. این مشکلات ناشی از حرکات تکراری و فشارهای طولانی که بر روی این نواحی اعمال می‌شوند، به وجود می‌آیند.
نوازندگان ویولن نیز به دلیل پوزیشن خاصی که باید برای نواختن این ساز حفظ کنند و استفاده مکرر از گردن برای قرار گرفتن ساز، همچنین چرخش مکرر سر و گردن به یک سمت که می‌تواند فشار زیادی بر ستون فقرات گردنی اعمال کند، در معرض خطر آسیب و درد گردن و کتف قرار می‌گیرند.
راهکارهای مراقبت از دست نوازندگان
به‌طورکلی برای مراقبت و پیشگیری از ابتلا به دست نوازندگان بهتر است کارهای زیر را انجام داد.
- بهتر است از توانمندی‌ها و مهارت‌های خاص خودآگاهی پیدا کنید و در حیطه حرفه‌ای خود به آن وابسته بمانید. از انجام کارهایی که ممکن است به دست شما آسیب بزند، پرهیز کنید.
- هرگونه درد یا آسیب دست را جدی بگیرید و هیچ‌گاه با درد به تمرینات ادامه ندهید.
- به عضلات خود در طول تمرینات استراحت کافی بدهید. هر ۲۰ دقیقه تمرین، ۵ دقیقه استراحت و حرکات کششی را در نظر بگیرید.
- قبل از شروع هر تمرین، دست خود را گرم کنید. از تمرینات سبک و آهسته شروع کنید و به‌تدریج شدت را افزایش دهید.
- پس از تمرینات سنگین، فعالیت عضلات را به‌طور تدریجی کاهش دهید و از قطع ناگهانی تمرینات خود پرهیز کنید. حرکات کششی نیز بعد از تمرینات مفیدند. استفاده از کمپرس یخ در صورت لزوم کمک کننده است.
- ماساژ روزانه عضلات ساعد را فراموش نکنید. این ماساژ می‌تواند با توپ تنی یا دست دیگر انجام شود.
- در صورت بروز آسیب جدی، تمرینات را با جلسات کوتاه مدت شروع کنید و به‌تدریج زمان تمرین را افزایش دهید تا به سطح قبلی برسید. همچنین در صورت درد، تمرینات را کاهش دهید و به‌تدریج افزایش دهید.
- برای افزایش توانایی نوازندگی، به توانمندی عضلات دست توجه کنید و از ورزش‌های مناسب استفاده کنید. شنا در آب نیز به‌عنوان یک ورزش مناسب برای موزیسین‌ها توصیه می‌شود.
- وضعیت بدن و تکنیک نوازندگی خود را مرتباً بررسی کنید. در صورت نیاز از وسایل کمکی جهت حمایت از دست خود استفاده کنید و وضعیت توسط آینه یا ناظر ماهر بررسی شود.
بهترین دکتر درمان دست نوازندگان
هرگونه تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند پروسه درمانی دست نوازندگان شما را دشوارتر کند. قطعاً داشتن یک پزشک و جراح با تجربه با عملکرد بسیار خوب می‌تواند خیال شما را بابت کیفیت عمل و همچنین نتیجه آن راحت کند. شما درمان دست نوازندگان می‌توانید به دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی مراجعه کنید. ایشان با بهره گرفتن از جدیدترین متدهای روز دنیا این درمان را برای بیماران خود انجام می‌دهد. در صورت داشتن هرگونه سؤال در ارتباط با دست نوازندگان می‌توانید از ایشان مشاوره بخواهید و مطمئن شوید که کاندید مناسبی برای این جراحی هستید یا خیر.
