فیبرودیسپلازی استخوانی را در گروه بیماری‌های نادر استخوان قرار می‌دهند. این بیماری با رشد غیر طبیعی فیبروز در بافت استخوان پیشرفت می‌کند و باعث تضعیف استخوان‌هایی با بافت جدید می‌شود. از آن جایی که این بیماری در کودکانی تازه متولد شده‌اند مشاهده می‌شود، درمان به موقع آن می‌تواند از عوارض بیماری جلوگیری می‌کند. در این مقاله قصد داریم پیرامون درمان بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی و همچنین علائم و دلایل این بیماری بررسی داشته باشیم. در صورت نیاز به آگاهی در مورد این بیماری نادر، مطالعه مقاله را از دست ندهید.
آنچه در این مقاله می خوانید
بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی چیست؟
بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی نوعی رشد توده خوش‌خیم در استخوان‌های مختلف بدن است. به بیانی دیگر فیبرودیسپلازی در گروه تومورهای رشد یافته در بافت‌های استخوانی قرار می‌گیرد. وجود این عارضه باعث می‌شود استخوان‌ها رشد طبیعی نداشته باشند و شکل و فرم طبیعی را به خود نگیرند. این نوع تومور تنها 7 درصد تومورهای خوش‌خیم استخوانی را به خود اختصاص داده است. در برخی موارد فیبرودیسپلازی استخوانی می‌تواند مشکلات پوستی یا ایجاد غدد ریز را به وجود آورد. در برخی موارد بسیار نادر دیگر، تومور فیبرودیسپلازی استخوانی قابلیت تبدیل شدن به تومور بدخیم سارکوما را دارد.
انواع مختلف فیبرودیسپلازی استخوانی
فیبرودیسپلازی استخوانی در استخوان‌های جمجمه، صورت، ران پا، ساق پا، دنده‌ها، قسمت بالایی بازوها و لگن عارض می‌شود. این ضایعه می‌تواند در شکل‌ها و انواع مختلفی در استخوان‌ها مشاهده شود. در ادامه به بررسی انواع مختلف فیبرودیسپلازی استخوانی می‌پردازیم.
مونواستاتیک
شایع‌ترین نوع فیبرودیسپلازی استخوانی، مونواستاتیک است که در آن تنها یک استخوان درگیر این ضایعه استخوانی می‌شود. متداول‌ترین محل شیوع آن، جمجمه گفته می‌شود.
پلی استاتیک
نوع دیگر فیبرودیسپلازی استخوانی که در آن دو یا چند استخوان هم‌زمان رشد غیر طبیعی دارند، پلی استاتیک نامیده می‌شود.
مک کان آلبرایت
در صورتی که ناهنجاری فیبرودیسپلازی استخوانی همراه با اختلالات هورمونی باشد، علاوه بر مشاهده علائم استخوانی، تغییراتی در رنگ پوست بیمار نیز دیده می‌شود. درصد کمی از بیماران فیبرودیسپلازی استخوانی، دچار این نوع علائم می‌شوند.
شایع ترین علائم فیبرودیسپلازی استخوانی کدام ها هستند؟
ضایعه فیبرودیسپلازی استخوانی برخلاف بیشتر بیماری‌ها در برخی موارد هیچ نوع علائمی از خود نشان نمی‌دهد. به‌طوری‌که اگر بیمار به دلایل دیگر بیماری‌ها، اقدام به استفاده از روش‌های تشخیصی نماید، به صورت اتفاقی این بیماری شناسایی می‌شود. اما در برخی موارد دیگر، فیبرودیسپلازی استخوانی نیز همانند اغلب بیماری‌ها دارای علائم مشخصه‌ای است. از جمله شایع‌ترین علائم فیبرودیسپلازی استخوانی عبارتند از:
- احساس درد شدید در استخوان‌های ضعیف شده
- شکسته شدن استخوان‌ها در اثر ضربات خفیف و سبک
- بدفرمی و بدشکلی استخوان‌های درگیر شده به دلیل شکستگی‌های مکرر آن‌ها و جوش نخوردن درست
- تأثیر در نحوه راه رفتن طبیعی
- احساس درد با فشار آمدن به رگ‌های عصبی
اصلی ترین دلیل بروز فیبرودیسپلازی استخوانی کدام ها هستند؟
بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی در اثر جهش ژنی عارض می‌شود و این دلیل را می‌توان به عنوان تنها دلیل بروز این بیماری عنوان کرد. ژن عامل بیماری فیبرودیسپلازی ژن GNASI نام دارد و جهش آن باعث فعالیت بیش از اندازه ژن می‌شود. برخلاف تصوراتی که ژن‌ها از طریق والدین به فرزندان منتقل می‌شوند، ژن GNASI از طریق پدر و مادر به فرزند انتقال پیدا نمی‌کند. بلکه جهش غیر عادی آن در زمان تقسیم سلول‌های اولیه جنین به وجود می‌آید و احتمال شکل گرفتن تومور فیبرودیسپلازی را در فرد بیمار افزایش می‌دهد.
بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی چگونه تشخیص داده می شود؟
فیبرودیسپلازی یکی از انواع تومورهای رشد یافته در استخوان‌های مختلف محسوب می‌شود و برای تشخیص دقیق آن از روش‌های متعددی استفاده می‌کنند. در ابتدای مرحله تشخیص، متخصص ارتوپد شرح کاملی از وضعیت جسمانی بیمار در شرایط های مختلف می‌گیرد. پس از انجام معاینات فیزیکی لازم، پزشک مربوطه روش تشخیصی را برای بیمار تجویز می‌کند. نتایج حاصل از این روش‌ها اطلاعاتی از قبیل محل دقیق تومور، میزان رشد آن و همچنین تعداد استخوان‌های درگیر شده را در اختیار متخصص ارتوپد قرار می‌دهند. از جمله روش‌های تشخیصی بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی عبارتند از:
- انجام آزمایش خون
- عکس برداری به روش‌های سی تی اسکن یا ام آر آی
- اسکن استخوان
- بیوپسی یا انجام نمونه برداری
بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی چگونه درمان می شود؟
متأسفانه درمان قطعی برای بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی تا به امروز یافت نشده است. در صورتی که ضایعه فیبرودیسپلازی مشکل خاصی برای بیمار ایجاد نکند، نیازی به درمان ندارد. ولی در صورت بروز علائم رنج آور، پیگیری و درمان این بیماری، به طرز چشمگیری می‌تواند باعث کاهش عوارض آن شود. به بیانی دیگر، روش‌های درمانی با هدف درمان عوارض ناشی از این بیماری انجام می‌شود. از این روش‌های درمانی می‌توان به تجویز دارو، فیزیوتراپی و جراحی اشاره کرد. مصرف داروها می‌توانند باعث کاهش درد استخوانی شوند و تمرینات فیزیوتراپی موجب تقویت عضلات و استخوان‌ها می‌شوند.
اهداف جراحی فیبرودیسپلازی استخوانی چیست؟
در صورتی که بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی علائم شدیدی به همراه داشته باشد، جراحی روی استخوان یا استخوان‌های مورد نظر انجام می‌شود. در این جراحی، توده رشد یافته در استخوان با ایجاد حفره، تخلیه می‌شود. همچنین اگر استخوان‌ها در اثر این ضایعه دچار شکستگی‌های مکرر شده باشند، از پروتزهای مصنوعی در انجام عمل جراحی استفاده می‌شود. در حالت کلی، جراحی فیبرودیسپلازی استخوانی اهدافی را دنبال می‌کند که عبارتند از:
- درد شدیدی که به کمک داروهای تجویز شده تسکین پیدا نمی‌کند.
- شکستگی استخوان‌ها، خرد شدن یا جابه‌جایی آن‌ها ترمیم می‌شوند.
- بهبود شکستگی‌هایی که به کمک گچ گیری بهبود پیدا نمی‌کنند و جوش نمی‌خورند.
- از بدفرمی پیش‌رونده استخوانی جلوگیری می‌کنند.
- از تبدیل شدن توده خوش‌خیم به تومور استخوانی پیشگیری می‌کنند.
مراجعه به پزشک
در مطالب فوق به بررسی درمان بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی آن پرداخته شد. فیبرودیسپلازی استخوانی به دلیل نقص ژنتیکی عارض می‌شود و رشد طبیعی استخوان‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری نوعی تومور استخوانی خوش‌خیم محسوب می‌شود و پیشگیری به موقع آن می‌تواند از تبدیل شدن به تومور سرطانی بدخیم جلوگیری به عمل می‌آورد. دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی، تومورهای استخوانی و عضلانی، در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به مفصل و استخوان و تومورهای استخوانی تجربه و تخصص کافی دارد. شما می‌توانید با مراجعه به مطب دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده برای درمان بیماری فیبرودیسپلازی استخوانی اقدام کنید.
