از شایع ترین کیست هایی که روی دست و مچ دست رشد می کند، کیست گانگلیون نام دارد. این نوع کیست با علائم ظاهری که روی دست مشاهده می شود، خود را نشان می دهد. کیست گانگلیون در گروه تومورهای خوش خیم مفصلی قرار دارد. برخی از بیماران با مشاهده این نوع کیست روی دست خود، از عوارض و خطرات ناشی از آن اظهار نگرانی می کنند. از این رو در این مقاله قصد داریم پیرامون علائم، دلایل و درمان کیست گانگلیون مطالب مفیدی ارائه دهیم و در مورد اقدامات لازم بعد از پاره شدن کیست، بررسی کنیم. برای دریافت اطلاعات بیشتر تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید
کیست گانگلیون چیست؟
کیست گانگلیون نوعی توده یا تومور خوش خیم و غیر سرطانی است که در بخش های مختلف دست یا مچ دست مشاهده می شود. این نوع کیست، بافت نرمی دارد و روی مفصل یا تاندون رشد می کند. کیست گانگلیون در دو شکل کروی یا بیضوی تشکیل می شود و مایع درون آن از جنس سینوویال است. این مایع شفاف است و غلظت بالایی دارد. ابعاد کیست های تشکیل شده می تواند متفاوت باشد و بزرگترین کیست شکل گرفته ابعادی در حدود 2.5 سانتی متر دارند. در برخی از موارد این ابعاد با گذشت زمان بزرگتر و در مواردی دیگر به مرور زمان کوچکتر می شوند. کیست گانگلیون در بعضی مواقع با نام توده غلیظک نیز شناخته می شود.
محل بروز کیست گانگلیون
کیست ها در قسمت های مختلف بدن می توانند مشاهده شوند و باعث درد یا اختلال حرکتی عضو مورد نظر باشند. شایع ترین محل های بروز کیست گانگلیون، دست و مچ دست عنوان شده است. در موارد با شیوع کمتر مشاهده شده است که این نوع کیست در پا یا مچ پا نیز ایجاد می شود. باید این مهم را در نظر گرفت که کیست گانگلیون همانند توده های سرطانی پیشرفت نمی کنند و رشد آن به دیگر بخش های بدن سرایت نمی کند. کیست گانگلیونی که در پشت مچ دست رشد می کند، کیست گانگلیون دورسال نام دارد. کیستی که در جلوی مچ دست به وجود می‌آید، به کیست گانگلیون ولار نام گرفته است.
علائم ناشی از وجود کیست گانگلیون
اصلی ترین علائم بروز کیست گانگلیون، مشاهده برآمدگی در دست و مچ دست است. علاوه بر ایجاد این برآمدگی، علائم دیگر نیز هستند که می توانند دلیلی بر مراجعه زود هنگام به پزشک و شروع دوره درمان شوند. از جمله نشانه ها و علائم کیست گانگلیون عبارتند از:
- ایجاد برآمدگی قابل لمس و سفت
- احساس درد در اثر وارد شدن فشار به مفصل ها یا تاندون ها
- احساس سوزن سوزن شدن و گزگز در اثر وارد شدن فشار به عصب
- احساس ضعف و ناراحتی
مهم ترین دلایل بروز کیست گانگلیون
تاکنون علت یا علل دقیقی برای بروز کیست گانگلیون عنوان نشده است. بر اساس تحقیقات انجام شده، این نوع کیست با انتشار یافتن مایع سینوویال که مفصل را پوشش داده است به زیر پوست، ایجاد می شود. دلایلی هستند که باعث انتشار این مایع مفصلی به زیر پوست می شوند. پاره شدن غشای تاندون و پخش شدن آن به سمت پوست، از مهم ترین عوامل تشکیل کیست گانگلیون به شمار می آید. در ادامه اشاره ای به این عوامل و همچنین عوامل افزایش دهنده بروز کیست گانگلیون خواهیم پرداخت.
- مبتلا بودن به بیماری آرتروز
- وارد شدن ضربه به مفصل یا تاندون ها در اثر سانحه تصادف یا انجام تمرینات ورزشی
- بروز کیست در زنان بیشتر از مردان
- بیشترین سنین ایجاد کیست گانگلیون 15 تا 40 سالگی
نحوه تشخیص کیست گانگلیون
با مشاهده هر نوع برآمدگی روی مفصل های دست و مچ دست و گاهاً مچ پا لازم است به متخصص ارتوپد مراجعه شود. در ابتدا پزشک با انجام معاینات لازم، شرح حال بیمار و شدت درد احساسی را می پرسد. برای شروع فرایند درمانی، تشخیص دقیق کیست، امری بسیار مهم طلقی می شود. از این رو پزشک متخصص از روش های تشخیصی مختلفی استفاده می کند؛ از جمله این روش ها عبارتند از:
- انجام آزمایش خون
- تصویر برداری با استفاده از اشعه ایکس
- استفاده از امواج مغناطیسی MRI
- نمونه برداری
این روش ها، اطلاعاتی پیرامون نوع کیست ایجاد شده، محل دقیق کیست، نوع تاندون یا مفصل درگیر شده به دست می آورند. همچنین با آزمایش نمونه دریافتی از مایع داخل کیست، بافت و غلظت مایع مشخص می شود.
روش های درمان کیست گانگلیون
برای درمان کیست گانگلیون روش های متعددی وجود دارد. تشخیص استفاده از نوع روش درمانی به شرایط بیمار و نظریه پزشک بستگی دارد. در ادامه به بررسی این روش های درمانی خواهیم پرداخت.
استفاده از آتل
استفاده از آتل یا بریس باعث بی حرکت ماندن محل بروز کیست گانگلیون می شود و با گذشت زمان این کیست کوچکتر شده و از بین می رود. همچنین بی حرکت ماندن، از وارد شدن ضربات و فشارهای مضاعف جلوگیری می کند و باعث کاهش درد خواهد شد.
آسپیراسیون
در این روش با استفاده از سوزن، مایع تجمع یافته درون کیست را تخلیه می کنند. در نتیجه برآمدگی ناشی از کیست و درد آن به کلی از بین می رود.
تزریق
در برخی مواقع برای کاهش درد ناشی از کیست از تزریق استروئید استفاده می کنند. استروئید علاوه بر کاهش درد، موجب کوچکتر شدن کیست نیز می شود.
جراحی
در صورتی که کیست گانگلیون به کمک روش های غیر جراحی از بین نرفت، از روش جراحی استفاده می کنند. در روش جراحی، پزشک اقدام به تخلیه و برداشتن کیست با استفاده از تیغ می کنند. این جراحی نیاز به بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان ندارد.
اقدامات لازم در صورت پاره شدن کیست گانگلیون
در صورتی که کیست گانگلیون به هر دلیلی دچار پارگی شود، خطری جدی برای سلامتی بیمار نخواهد داشت. برای بهبود سریع محل ضایعه باید به پزشک مراجعه کرده و از توصیه های وی بهره مند شد. از جمله اقدامات لازم پس از پارگی کیست گانگلیون عبارتند از:
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
- گذاشتن قالب های یخ برای کاهش تورم و درد
- بالا نگه داشتن دست یا پا
مراجعه به پزشک
در مطالب بالا به بررسی بروز کیست گانگلیون روی دست و مچ دست می پردازیم. محل های شایع بروز این نوع کیست، نزدیک شریان رادیال، قدام و قاعده انگشتان و پشت مچ دست هستند. کیست گانگلیون ناشی از تجمع مایعات سینوویال است و از روش های درمان آن می توان به تخلیه مایع از طریق سوزن و تزریق استروئید اشاره کرد. دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی، تومورهای استخوانی و عضلانی، در زمینه تشخیص و درمان بیماری های مربوط به مفصل و استخوان، تجربه و تخصص کافی دارد. شما می توانید با مراجعه به مطب دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده برای درمان یا جراحی کیست گانگلیون اقدام کنید.
