مفصل زانو به دلایل مختلف آسیب دیدگی ضربه ای یا مادرزادی دچار تغییر شکل می شود. یکی از حالت هایی که مفصل زانو از موقعیت طبیعی خود خارج می شود و به عقب تمایل پیدا می کند، عقب زدگی زانو گفته می شود. عقب زدگی زانو علاوه بر بد فرمی که در ظاهر پاها ایجاد می کند، عوارضی نیز برای فرد به وجود می آورد. این نوع ناهنجاری به روش های مختلف غیر تهاجمی و جراحی، قابل درمان است. در این مقاله قصد داریم با بررسی علت عقب زدگی زانو، به علائم، عوارض و روش های درمانی این عارضه بپردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ناهنجاری عقب زدگی زانو، تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید
انواع عقب زدگی زانو
بد شکلی مفصل زانو و عقب زدگی آن در حالت های مختلف باعث ناپایداری زانو می شود و اختلال هایی در شیوه صحیح راه رفتن فرد، ایجاد می کند. افرادی که به این ناهنجاری مبتلا هستند، فرم غیر طبیعی پاهای آن ها به یک شکل نیستند. به بیانی دیگر، عقب زدگی زانو در انواع مختلف بروز پیدا می کند که عبارتند از:
چرخشی خارجی
در این نوع عقب زدگی زانو، شاهد گشادی و اتساع مفصل زانو هستیم که با چرخش بخش جلویی پا به سمت بیرون همراه است.
چرخشی داخلی
در هنگام راه رفتن پاشنه پا، بالاتر از حالت طبیعی است و قسمت جلویی پاها، چرخشی به طرف داخل دارند.
غیر چرخشی
در این نوع عقب زدگی زانو بدون ایجاد تغییر در موقعیت پا و مچ پا، مفصل زانو در حالت و موقعیت اصلی خود قرار نگرفته است.
شایع ترین علائم عقب زدگی زانو
ظاهر پاها و باقی ماندن مفصل زانو، عقب تر از موقعیت طبیعی خود، به عنوان مهم ترین علامت برای ناهنجاری عقب زدگی زانو شناخته می شود. علامت ظاهری می تواند شدت زیاد و کمتری داشته باشد. علاوه بر ظاهر، علائمی دیگری نشان از عقب زدگی زانو هستند؛ در ادامه به این علائم خواهیم پرداخت.
- احساس درد در بخش های جلویی و پشت زانو به ویژه به هنگام راه رفتن
- احساس درد خفیف در رباط ها و بافت های نرم داخل مفصل زانو
- مشاهده تورم و کبودی در ساعات اولیه پس از آسیب دیدگی به مفصل زانو
- شنیده شدن صدا از مفصل زانو در اثر وارد شدن فشار مضاعف و پارگی لیگامان صلیبی قدامی
- محدود شدن دامنه حرکتی مفصل زانو به زوایای مختلف
علت عقب زدگی زانو
دلایل مختلفی باعث به وجود آمدن عارضه عقب زدگی زانو می شوند. قرارگیری نادرست استخوان های ران و درشت نی، فشارهای زیادی بر مفصل زانو ایجاد می کنند. از این رو، موقعیت این دو استخوان مهم پا، در عقب زدگی زانو نقشی اساسی دارند. در ادامه به بررسی علت عقب زدگی زانو می پردازیم.
- اختلال های ژنتیکی و بیماری های مادرزادی
- وارد شدن آسیب دیدگی و ضربه های ناگهانی به مفصل زانو
- تضعیف عضلات لگن یا عضلات چهار سر ران
- موقعیت نادرست مچ پا
- شل شدن رباط های زانو
- بیماری دیستروفی عضلانی
- بد جوش خوردن استخوان های مجاور زانو پس از شکستگی
- بیماری ام اس
- فلج مغزی
عوارض عقب زدگی زانو
عقب زدگی زانو، تنها از لحاظ بد فرمی، ظاهر پاها را زشت و اعتماد به نفس فرد مبتلا به آن را پایین نمی آورد. این نوع انحراف زانویی بهتر است در ابتدایی ترین مراحل تشخیص، تحت درمان متخصص ارتوپد قرار بگیرد. توجه نداشتن به بیماری ها و ناهنجاری های استخوانی، به مرور زمان عوارض ناخوشایندی برای بیمار ایجاد خواهد کرد. از جمله عوارض عقب زدگی زانو عبارتند از:
- افتادگی لگن
- تجمع مایعات در بین اجزای داخلی مفصل زانو و به اصطلاح دیگر، آب آوردن زانو
- ابتلا زودرس به بیماری آرتروز زانو
- تأثیر و تغییر در حالت طبیعی مهره های ستون فقرات
- آسیب پذیر بودن زانو
- کوتاه تر شدن قد
نحوه تشخیص عقب زدگی زانو
پس از مشاهده و احساس علائم عقب زدگی زانو، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد، در اولویت قرار دارد. برای تشخیص ابتدایی، پزشک شرح حال کاملی از وضعیت بیمار می گیرد و در ادامه، با انجام حرکات تخصصی، اقدام به معاینه فیزیکی بیمار می کند. در اغلب موارد، تشخیص عقب زدگی زانو در همان مراحل معاینه بیمار، آشکار است. پزشک متخصص برای تشخیص تکمیلی از عکس برداری های اشعه ایکس یا ام آر آی استفاده می کند. نتایج عکس برداری، میزان انحراف استخوان های پا و مفصل زانو را به طور دقیق مشخص می کنند.
روش های درمان عقب زدگی زانو
پس از ارزیابی نتایج روش های تشخیصی، پزشک معالج ابتدا از روش های غیر تهاجمی برای درمان عقب زدگی زانو استفاده می کند. این روش ها در کنار داروهای تجویزی برای تقویت استخوان ها، نتایج قابل قبولی در کوتاه یا طولانی مدت بر جای خواهند گذشت. زمان نتیجه گیری به میزان انحراف زانو به سمت عقب، بستگی دارد. از جمله روش های درمان عقب زدگی زانو به شرح زیر هستند.
فیزیوتراپی
انجام ورزش های کششی و استقامتی زانو به کمک یک فیزیوتراپیست، تأثیر زیادی در اصلاح عقب زدگی مفصل زانو خواهد داشت. حرکات انجام شده در فیزیوتراپی، موجب تقویت عضلات پاها و زانوها می شوند و درد و التهاب را به مرور زمان از بین می برند. با این روش می توان عملکرد مفصل زانو را به حالت طبیعی خود رساند.
زانو بند
زانو بندها در شکل های مختلفی طراحی شده اند. متخصص ارتوپد نوع زانو بند مناسب برای درمان عقب زدگی زانو را تعیین خواهد کرد. زانو بندها با وارد کردن فشار متعادل، زانوها و پاها را در وضعیت درستی قرار می دهند. از طرفی بریس ها یا همان زانو بندها، باعث کاهش تورم و درد ناشی از انحراف زانو می شوند.
اصلاح عقب زدگی زانو به روش جراحی
برای اصلاح ناهنجاری و عقب زدگی زانو با شدت بسیار زیاد از روش جراحی استفاده می کنند. از طرفی، چنانچه روش های درمانی غیر تهاجمی نتایج مفیدی در فرایند درمان نداشته باشند، جراحی آخرین گزینه انتخابی پزشک متخصص خواهد بود. متداول ترین روش جراحی برای اصلاح عقب زدگی زانو، آرتروسکوپی است. در این روش با استفاده از لوله آرتروسکوپ اقدام به ترمیم رباط های شل شده یا دیگر علل این نوع ناهنجاری می کنند.
مراجعه به پزشک
در مطالب فوق پیرامون علت عقب زدگی زانو، علائم، عوارض و روش های درمان آن بررسی کردیم. بیماری های مادرزادی، سستی رباط های زانو، وارد شدن ضربه و دیگر بیماری ها از دلایل ابتلا به این نوع انحراف زانویی هستند. برای درمان و جلوگیری از عوارض عقب زدگی زانو از روش های بستن زانو بند، فیزیوتراپی و جراحی استفاده می کنند. دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی، تومورهای استخوانی و عضلانی، تجربه و تخصص کافی در زمینه ترمیم آسیب دیدگی های زانو و لگن دارد. شما می توانید با مراجعه به مطب دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده برای درمان عقب زدگی زانو اقدام کنید.
