تعویض مفصل لگن
تعویض مفصل لگن، که آرتروپلاستی مفصل لگن نیز نام دارد، شیوه جراحی است که در آن مفصل مصنوعی (پروتز) جایگزین مفصل آسیب دیده می شود. مفصل لگن، شامل قسمت توپی شکل سر استخوان ران است که در داخل سوکت و یا استابولوم لگن قرار می گیرد. غضروفی نرم، سطوح استخوانی مفصل را پوشش می دهد، نقش ضربه گیر برای مفصل لگن دارد، و باعث تسهیل در حرکت خواهد شد. در این مطلب می خواهیم به این جراح و نحوه ی انجام آن بپردازیم.( جراح تومور و متخصص ارتوپدی, متخصص جراحی تعویض مفصل لگن در تهران )
دلایل آسیب مفصل لگن چیست؟
برخی شرایطی که منجر به بروز آسیب در ناحیه لگن می شوند، عبارتند از:
- استئوآرتریت، عارضه ای است که با تخریب تدریجی مفاصل در سنین میانسالی و درد همراه می باشد.
- آرتریت روماتوئید، این نوع آرتریت باعث التهاب غشای سینوویال، و تولید بیش از حد این مایع می شود.
- آرتریت ناشی از صدمه و آسیب. همان طور که از نامش پیداست، این نوع آرتریت بعد از ضربه و آسیب به مفصل ایجاد، و باعث آسیب به غضروف لگن می شود.
البته علاوه بر ابن بیماری ها شرایطی مثل سقوط، ضربه و تصادف باعث آسیب به مفصل لگن می شود. در گذشته، این جراحی با چندین برش در ناحیه لگن انجام می شد، اما امروزه این جراحی، با برش های بسیار کوچکی انجام می شود، و به همین خاطر، جراحی تعویض مفصل لگن، جراحی است با کمترین میزان تهاجم.
چه کسانی نیاز به تعویض مفصل لگن دارند؟
افرادی که نیاز به تعویض مفصل لگن دارند معمولا دارای شرایط زیر هستند:
- آرتروز لگن پیشرفته موجب تخریب شدید غضروف می شود و بیمار درد شدید و محدودیت حرکتی دارد.
- بیمار درد شدیدی احساس می کند که باعث کاهش کیفیت زندگی شده است و با روش‌های درمانی معمولی قابل کنترل نیست.
- محدودیت شدید حرکتی و کاهش چشمگیر فعالیت‌های روزانه
- کاهش استقامت جسمانی و ضعف شدید مفصل به دلیل درد شدید
- عدم بهبودی بیمار با روش‌های درمانی غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، دارو و تغییر سبک زندگی
دکتر ابوالقاسم زاده معمولا پیش از تصمیم‌گیری برای انجام عمل تعویض مفصل لگن، ارزیابی دقیقی از وضعیت بیمار انجام می‌دهد و میزان بهبودی با دیگر روش‌های درمانی را ارزیابی می‌کند.
( جراح تومور و متخصص ارتوپدی, متخصص جراحی تعویض مفصل لگن در تهران )
اقدامات قبل از جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟
قبل از جراحی، جراح تعویض مفصل لگن به بررسی علائم و نشانه ها، و سوابق پزشکی فرد می پردازد. جهت اطمینان از سلامت فرد، آزمایش خون، نوار قلب و یا سایر تست ها مانند MRI و سی تی اسکن نیز انجام خواهد شد، و سپس متخصص ارتوپدی به این نتیجه می رسد که آیا این جراحی به بهبود وضعیت بیمار کمک می کند یا خیر.
- پیش از جراحی، مصرف هر گونه مکمل و دارو، مانند آسپیرین و داروهای رقیق کننده خون، بایستی به پزشک اطلاع داده شود. معمولا مصرف این قبیل داروها، چند روز تا چند هفته قبل از جراحی قطع می شود.
- بیمار بایستی شش تا هشت ساعت قبل از جراحی، چیزی نخورد و نیاشامد.
- افراد سیگاری، باید سیگار را کنار بگذارند. زیرا سیگار روند بهبودی بعد از جراحی را به تاخیر می اندازد.
- معمولا به بیمارانی که اضافه وزن دارند، توصیه می شود وزن کم کنند تا فشار کمتری به نواحی تحتانی آن ها وارد شود.
جراحی تعویض مفصل لگن چگونه انجام می‌شود؟
جراحی تعویض مفصل لگن جراحی پیچیده ای است که مراحل انجام آن به صورت زیر می‌باشد:
- پیش از انجام جراحی، وضعیت بیمار به طور دقیق مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و این ارزیابی معمولا شامل آزمون‌های تصویری مانند اشعه ایکس و‌ام آر آی و آزمایش خون می‌شود. در صورت لزوم بیمار طبق توصیه‌های پزشک تغییراتی در سبک زندگی و داروهای مصرفی خود ایجاد می‌کند.
- بیمار پس از انتقال به اتاق عمل بیمارستان، تحت بیهوشی موضعی یا عمومی قرار می‌گیرد.
- پس از بیهوشی، جراح و متخصص ارتوپدی به منظور دسترسی به مفصل لگن یک برش در ناحیه مفصل ایجاد می‌کند. پس از برداشتن مفصل و غضروف تخریب شده، آن را با پروتز مصنوعی که معمولا از مواد فلزی یا پلاستیکی با کیفیت ساخته می‌شود، جایگزین می‌کند.
- پس از جایگزینی پروتز و قرار‌گیری دیگر اعضا در مکان مناسب، پزشک محل برش را بخیه کرده و آن را پانسمان می‌کند.
( جراح تومور و متخصص ارتوپدی, متخصص جراحی تعویض مفصل لگن در تهران )
بهبودی بعد از جراحی تعویض مفصل لگن چقدر طول می کشد؟
بهبودی كوتاه مدت شامل مراحل اولیه بهبودی، مانند توانایی خارج شدن از تخت بیمارستان و مرخص شدن از آن است. در روزهای اول یا دوم پس از جراحی، بیشتر بیماران تعویض مفصل لگن از یک واکر استفاده می کنند تا به تعادل آنها کمک کند. تا روز سوم پس از عمل، بیشتر بیماران می توانند به خانه بروند. بهبودی كوتاه مدت همچنین شامل رهایی از دردهای آزاردهنده و قطع کردن قرص مسکن می شود. هنگامی که بیمار دیگر نیازی به استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن نداشته باشد و بتواند بدون درد زیاد در اطراف خانه راه برود، در واقع علائم بهبودی کوتاه مدت محسوب می شوند. میانگین مدت زمان بهبودی کوتاه مدت برای تعویض مفصل معمولی لگن 4 تا 6 هفته می باشد.
بهبودی طولانی مدت شامل بهبودی کامل زخم های جراحی و بافت های نرم داخلی است. هنگامی که یک بیمار می تواند به کار و فعالیت های روزمره خود بازگردد، در واقع در مسیر دستیابی به بهبودی کامل است. متوسط مدت زمان بهبودی طولانی مدت برای کلیه بیماران با تعویض مفصل لگن تقریباً ۴ تا ۶ ماه است. مدت دوره نقاهت تعویض مفصل لگن در افراد مختلف، متفاوت است و بهبودی کامل گاهی در بعضی از افراد تا یکسال طول می کشد.
مراقبت‌های بعد از عمل
مراقبت‌های پس از جراحی تعویض مفصل لگن اهمیت بسیار زیادی دارد و موجب افزایش سرعت بهبودی و کیفیت زندگی بیماران می‌شود. در این بخش به برخی مراقبت‌های رایج و مهم پس از جراحی تعویض مفصل لگن می‌پردازیم:
- مراقبت از بیمار در بیمارستان و نظارت بر علائم حیاتی، کنترل درد و مدیریت مشکلات پس از جراحی با کمک کادر درمان
- مدیریت درد پس از عمل که معمولا با کمک داروهای مسکن انجام می‌شود.
- جلسات فیزیوتراپی که حرکات مفصلی را بهبود می‌بخشند و عضلات را تقویت می‌کنند تا بیمار به زندگی عادی خود بازگردد.
- استفاده از وسایل حمایتی مانند عصای پشتیبان که موجب کاهش فشار وارده بر لگن می‌شود.
- مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین و ویتامین که موجب تقویت سیستم ایمنی بدن و بازسازی بافت‌ها می‌شود.
- مراقبت از محل جراحی و استفاده از داروهای ضد عفونی‌کننده به منظور جلوگیری از عفونت زخم
- پیشرفت تدریجی فعالیت‌ها و عدم انجام کار‌های سنگین
( جراح تومور و متخصص ارتوپدی, متخصص جراحی تعویض مفصل لگن در تهران )
سوالات متداول
1. بیماری آرتریت چیست و چرا مفصل لگن من درد می کند؟
در مفصل لگن، لایه ای از غضروف نرم وجود داشته که بالای استخوان ران (قسمت گوی شکل مفصل لگن) را پوشانده است. و لایه دیگری در قسمت کاسه ای مفصل لگن وجود دارد. این غضروف به عنوان یک محافظ بوده و حرکت مفصل را نرم می کند. در بیماری آرتریت این لایه به مرور از بین می رود و به استخوان می رسد. کشیدگی استخوان به روی استخوان دردناک بوده و موجب ورم و سفت شدن مفصل می شود.
2. تعویض مفصل لگن به چه صورت است؟
در جراحی تعویض مفصل لگن قسمت گوی شکل و غضروف قسمت کاسه ای کلاً برداشته می شود. قسمت گوی شکل با یک توپ فلزی جایگزین شده و قسمت کاسه ای شکل با یک سطح پلاستیکی یا فلزی جایگزین می شود. به این ترتیب یک مفصل با عملکرد صحیح که موجب درد نمی شود، جایگزین می شود.
3. نتایج حاصل از جراحی تعویض مفصل لگن به چه صورت است؟
نتیجه این جراحی با توجه به کیفیت بافت اطراف مفصل، میزان وخامت آرتریت در زمان جراحی، سطح فعالیت بیمار و مراقبت های بعد از عمل متفاوت است.
4. چه زمانی نیاز به جراحی تعویض مفصل لگن دارم؟
جراح ارتوپد تصمیم می گیرد که آیا بیمار کاندیدای مناسبی برای این جراحی می باشد. این جراحی بر پایه ی آزمایش ایکس ری و سوابق پزشکی بیمار انجام می گیرد. پزشک راجع به درد و ناراحتی و میزان ناتوانی بیمار پرسش هایی انجام می دهد. گاهی با نظر پزشک، فرد با روش های غیر جراحی تا حدی درد را کنترل کرده و تا زمان نیاز مبرم به جراحی صبر می کند.
5. آیا سن بالا در نتیجه این جراحی تاثیر بد می گذارد؟
سن در این جراحی خیلی مطرح نبوده و در صورتی که فرد سلامت معقولی داشته باشد و میل به ادامه زندگی به صورت فعالانه داشته باشد، می تواند این جراحی را انجام دهد.
6. عمر مفید مفصل لگن جدید چقدر بوده و آیا نیاز به جراحی بعدی می باشد؟
تمامی ایمپلنت ها عمر مفید محدودی دارند و این عمر مفید بر اساس سن ، وزن، سطح فعالیت و شرایط پزشکی بیمار می باشد. این عمر مفید در افراد مختلف متفاوت استولی معمولا بین 10 تا 15 سال می باشد. مهم است که به خاطر داشته باشید که این ایمپلنت، یک وسیله پزشکی می باشد و مراقبت های مخصوص به خود را دارد. در صورت فرسودگی باید جراحی مجدد انجام گیرد.
( جراح تومور و متخصص ارتوپدی, متخصص جراحی تعویض مفصل لگن در تهران )
