یکی از مراحل آمادگی برای انجام عمل‌های جراحی، بیهوشی است. بیهوشی مانع احساس درد حین جراحی شده و فرآیند عمل را برای تیم پزشکی ساده‌تر می‌کند. باوجود لزوم انجام این کار پیش از عمل، بسیاری از بیماران در مورد انجام بیهوشی تردید داشته و بابت عوارض آن نگرانی دارند. این نگرانی در مورد انواع جراحی مانند جراحی زانو و تعویض مفصل، لگن و… وجود دارد. در این مطلب در مورد روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن و نکاتی که به انجام ایمن این کار کمک می‌کنند، صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید
روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن چند نوع دارند؟
به‌طور کل سه روش برای بیهوشی پیش از عمل جراحی زانو و لگن وجود دارد که انتخاب یکی از میان آن‌ها به عهده متخصص بیهوشی است. متخصص بیهوشی بعد از بررسی شرایط و وضعیت بیمار و مسائلی مانند بیماری‌های زمینه‌ای، مشکلات تنفسی، بیماری‌های قلبی و… بهترین روش برای بیهوشی بیمار و آماده‌سازی او جهت انجام عمل را انتخاب می‌کند. این سه روش عبارتند از: بیهوشی عمومی، بی‌حسی منطقه‌ای، بی‌حسی موضعی که در ادامه هر کدام از آن‌ها را مفصلا توضیح خواهیم داد.
بی‌حسی موضعی
در این روش برای آماده‌سازی بیمار جهت انجام جراحی و مقاوم‌سازی بدن نسبت به درد، فقط ناحیه‌ای که تحت جراحی قرار خواهد گرفت را بی‌حس می‌کنند. تزریق، اسپری کردن مواد بی‌حسی یا پماد بی‌حسی از جمله مواد دارویی هستند که بی‌حسی موضعی با آن‌ها انجام می‌شود. با بی‌حسی موضعی بیمار هوشیار خواهد بود و در جریان روند جراحی قرار می‌گیرد و تنها در ناحیه‌ای که جراحی می‌شود، دردی احساس نخواهد کرد. این روش را برای جراحی‌های جزئی و سرپایی که در مدت زمان کوتاه انجام می‌گیرد، استفاده می‌کنند. در جراحی‌های اصلی و بزرگ مانند تعویض مفصل و… بی‌حسی پاسخگو نبوده و در برخی موارد ممکن است مکمل بیهوشی برای آرامش بیشتر شود.
بی‌حسی منطقه‌ای
در این روش بی‌حسی، اعصاب قسمتی از بدن را مسدود می‌کنند، بدون این که تاثیری روی مغز و سیستم تنفسی داشته باشد. در این روش هم بیمار هوشیار خواهد بود و تنها گیرنده‌های درد در ناحیه جراحی را حس نمی‌کند. در این روش از روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن، پزشک برای انجام راحت‌تر جراحی و جلوگیری از ترس بیمار، با دادن مسکن، بیمار را به خواب می‌برد. در جراحی‌های تعویض مفصل معمولا از این روش بی‌حسی استفاده می‌شود که سه حالت دارد:
- بلوک‌های ستون فقرات: در این روش بلوک ستون فقرات یا نخاعی، نوعی داروی بی‌حسی که اثر کوتاه‌مدت داشته را به مایع اطراف نخاع در بخش پایینی کمر تزریق می‌کنند. این کار اثر بی‌حسی ایجاد می‌کند که بسته به سابقه بیمار بین 1.5 تا 6 ساعت باقی می‌ماند.
- بلوک‌های اپیدورال: دیگر روش بی‌حسی منطقه‌ای، بی‌حسی از طریق بلوک ایپدورال است. برای این کار هم با یک کاتتر که در بخش پایینی کمر قرار می‌گیرد، بی‌حسی را انجام می‌دهند. این روش نسبت به بی‌حسی نخاعی مقاومت بیشتری داشته اما مدت زمان بی‌حسی در آن طولانی‌تر است. ناحیه انجام بی‌حسی منطقه‌ای به شیوه بلوک اپیدورال تا حدودی شبیه به بی‌حسی موضعی و اندک تفاوت در موقعیت قرارگیری کاتتر است.
- بلوک عصبی – محیطی: در این روش مستقیما بی‌حسی در اطراف اعصاب اعصاب اصلی ران قرار می‌گیرد. این بلوک‌ها تنها پایی که جراحی روی آن انجام می‌شود را بی‌حس می‌کند. این روش مانع از دست دادن خون شده و مشکلاتی مانند حالت تهوع و… را نخواهد داشت.
بیهوشی عمومی
دیگر روشی که برای انجام جراحی‌های تعویض مفصل زانو و جراحی لگن می‌توان از آن استفاده کرد، بیهوشی عمومی است. این روش برای جراحی‌هایی مانند تعویض کامل مفصل و… استفاده می‌شود. این روش معمولا برای بیمارانی توصیه می‌شود که بی‌حسی پاسخگوی نیاز آن‌ها نیست و در صورت انجام بی‌حسی، مشکلاتی مانند ترس از عمل و… باعث اختلال در روند عمل می‌شوند.
در این شرایط با انجام بیهوشی کلی و عمومی که یکی از روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن است، با تاثیر روی سیستم عصبی و مغز و اعصاب انجام می‌شود، بیمار را برای انجام جراحی آماده می‌کنند. پیش از بیهوشی عمومی تمام شرایط بیمار بررسی شده و در صورتی که کوچک‌ترین احتمالی در مورد مشکلات بعد از بیهوشی داشته باشد، پزشک از انجام آن خودداری می‌کند.
کدام یک از روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن مناسب‌تر است؟
پاسخ به این سوال نسبی است و به شرایط بیمار بستگی دارد. در صورتی که بیمار مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی – عروقی یا دیابت باشد، انتخاب روش بیهوشی با در نظر گرفتن بیماری‌ها انجام می‌شود. در این بیماران بیهوشی مناسب نیست زیرا احتمال عدم بازگشت از آن وجود دارد. همچنین در مورد بیمارانی که از فرآیند عمل وحشت دارند هم بی‌حسی چندان کارآمد نیست.
به‌طور کل می‌توان گفت بهترین روش برای انجام جراحی مفصل زانو و لگن، به انتخاب متخصص بیهوشی بستگی دارد و بیمار خود قادر به تشخیص روش مناسب نیست. متخصص بیهوشی نیز این کار را براساس سوابق بیماری و وضعیت بیمار انجام داده و تلاش می‌کند براین اساس، بهترین روش را برای بیمار خود انتخاب کند. دقت کنید که اشتباه در انتخاب روش بیهوشی منجر به مشکلات جدی می‌شود که کمای پس از بیهوشی و عدم به هوش آمدن دو مورد از آن‌ها است.
نکات مهم در انتخاب روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن
هما‌ن‌طور که گفته شد، انجام بی‌حسی و بیهوشی برای عمل‌های مفصل زانو و لگن توسط متخصص انجام شده و متخصص بیهوشی نیز به این منظور مسائل مختلفی را مورد بررسی قرار می‌دهد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تجربیات فرد پیش از جراحی: مهم‌ترین عامل در انتخاب بهترین روش از میان روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن، تجربیات گذشته است. اگر در گذشته تجربیات خوبی در مورد جراحی ندشته باشید، احتمالا پزشک روشی را انتخاب می‌کند که کمترین عارضه روانی را داشته باشد. در بررسی سوابق و تجربیات مواردی مانند سابقه بیهوشی‌های قبلی، آلرژی به بیهوشی و.. مورد توجه قرار میی‌گیرند.
- سلامت جسمانی: دیگر فاکتور مهم برای متخصص بیهوشی جهت انتخاب روش مناسب بیهوشی، سلامت جسمانی است. به این منظور وضعیت بدنی از نظر ابتلا به بیماری‌های خاص مورد بررسی قرار گرفته، عملکرد اندام‌های داخلی و… مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- سبک زندگی: در انتخاب روشی برای انجام بیهوشی جراحی زانو و جراحی لگن، سبک زندگی تاثیر زیادی دارد. در صورتی که بیمار دخانیات مصرف کرده یا نوشیدنی‌های الکلی استفاده کند، بی‌حسی و بیهوشی معمولا با عوارض زیادی همراه خواهند بود. در این شرایط پزشک یک دوره پاکسازی را پیشنهاد کرده و بعد از آن مقدمات عمل را فراهم می‌کند.
در تصمیم‌گیری برای انتخاب بهترین روش بیهوشی، مسائلی مانند اضافه وزن، بارداری و شیردهی و… نیز تاثیر دارند و باید وضعیت آن‌ها را قبل از انتخاب بیهوشی به متخصص اطلاع داد. همچنین اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید که جراحی را با محدودیت مواجه کند، باید آن را به متخصص گزارش دهید.
مزایا و معایب روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن
هر کدام از روش‌هایی که می‌توان آن‌ها را برای انجام جراحی زانو یا جراحی لگن استفاده کرد، مزایا و معایبی دارند. به جهت انتخاب بهترین روش در نظر گرفتن این مزایا و معایب حائز اهمیت است. در ادامه مختصرا در مورد مزایا و معایب هر کدام از روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن توضیحاتی خواهیم داد.
مزایا و معایب بی‌حسی موضعی
این روش ساده‌ترین حالت مقاوم‌سازی بدن نسبت به درد است که تاثیر چندانی نداشته و احتمال تمام شدن اثر آن حین جراحی وجود دارد، به همین دلیل کمتر متخصصی ریسک انتخاب و انجام آن در جراحی‌های مفصل را خواهد داشت. این روش ساده نیز است و مناسب بیمارانی است که انجام روش‌های پیچیده برای آن‌ها کارآمد نبوده یا باعث نگرانی می‌شود. در این روش هم مقاومت نسبت به درد اتفاق می‌افتد اما سطحی است و تنها لایه‌های بالایی پوست را نسبت به درد مقاوم می‌سازد.
مزایا و معایب بی‌حسی منطقه‌ای
مزایای بی‌حسی منطقه‌ای نسبت به بی‌حسی موضعی بیشتر است. در این روش بیمار مدت زمان طولانی‌تری نسبت به درد مقاوم خواهد بود، در نتیجه با استفاده از آن حتی می‌توان تعویض مفصل را نیز انجام داد. نکته‌ای که در این روش باید به آن دقت کرد، هوشیاری بیمار حین جراحی است که گاهی باعث ترس می‌شود. برای جلوگیری از آن بیمار با یک قرص آرام‌بخش به خواب می‌رود.
مزایا و معایب بیهوشی
برای مقاوم‌سازی بدن نسبت به درد و آمادگی جهت جراحی، بیهوشی بهترین انتخاب است. در این روش پزشک کاملا به بیمار مسلط بوده و بابت هشیاری و احساس درد او نگرانی نخواهد داشت. البته احتمال عدم به هوش آمدن بیمار یکی از ریسک‌ها و خطرات این روش است.
سخن پایانی
در انتخاب روش‌های بیهوشی یا بی‌حسی برای جراحی‌هایی مانند مفصل زانو و لگن، مسائل مختلفی در نظر گرفته می‌شوند که در این مطلب مهم‌ترین آن‌ها را بررسی کردیم. در صورتی که متقاضی انجام این جراحی هستید و در مورد انتخاب یکی از روش های بیهوشی برای جراحی زانو و جراحی لگن تردید دارید، توصیه ما مراجعه به دکتر ابوالقاسم زاده، بهترین جراح زانو تهران است. ایشان با بررسی دقیق وضعیت بیمار، بهترین توصیه‌ها را خواهند کرد. برای اطلاعات بیشتر در مورد جراحی این قسمت از بدن می‌توانید به سایت ایشان مراجعه کرده و با انواع بیماری‌های مفصلی و درمان آن‌ها آشنا شوید.
