یکی از مشکلات و بدفرمی‌هایی که در مفصل زانو مشاهده می‌شود، داشتن انحراف زانو است. انحراف زانو علاوه بر ظاهر ناپسندی که در پاها ایجاد می‌کند، مشکلات حرکتی نیز به وجود می‌آورد. دلایل متعددی باعث انحراف زانو و بروز مشکلات بعد از آن می‌شوند. این عارضه در گروه‌های سنی کودکان و بزرگسالان قابل مشاهده است. برای درمان انحراف زانو امروزه از روش‌های غیر تهاجمی و جراحی مختلفی استفاده می‌کنند که تأثیرهای مثبتی دارند. در این مقاله قصد داریم با شرح دلایل ایجاد انحراف زانو، به روش‌های اصلاح و درمان انحراف زانو بپردازیم. برای آشنایی بیشتر با روش‌های درمان این ناهنجاری استخوانی تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید
انواع انحراف زانو
انحراف زانو در انواع مختلفی ایجاد می‌شود. انواع آن برحسب سمت زاویه انحراف زانو مشخص می‌شوند. انحراف زانو باعث تغییر شکل در استخوان‌های ساق پا و مچ پا نیز می‌شوند. در ادامه به بررسی شایع‌ترین انواع انحراف زانو می‌پردازیم.
زانوی پای پرانتزی
به انحراف زانو نوع پرانتزی، در اصطلاح ژنوواروم نیز گفته می‌شود. در این نوع انحراف زانو، با فاصله گرفتن زانوها از یکدیگر، قوزک‌های پا به هم نزدیک می‌شوند. به طوری که با مشاهده پاها از نمایی دور، می‌توان به پرانتزی بودن شکل پاها پی برد.
زانوی پای ضربدری
اختلالی که باعث ضربدری یا حالت ایکس شدن شکل زانوها می‌شود، اختلال ارتوپدی ژنووالگوم گفته می‌شود. در پاهای ضربدری، مچ پاها از یکدیگر فاصله می‌گیرند و در مقابل، زانوها به هم نزدیک‌تر می‌شوند. انحراف زانوها به سمت داخل، در این نوع از انحراف زانو به وضوح قابل مشاهده است.
زانوی پای عقب زدگی
عقب زدگی زانو با نام اتساع زانو یا برگشت زانو نیز شناخته می‌شود. این عارضه اغلب در زنان مشاهده می‌شود و ورزشکاران بیشتر از دیگر افراد در خطر این نوع انحراف زانویی هستند. عقب زدگی زانو می‌تواند ناشی از تغییر شکل چرخشی یا غیر چرخشی مفصل زانو باشد.
دلایل ایجاد انحراف زانو
در اغلب کودکان، ناهنجاری انحراف زانو به عنوان یک پدیده و مشکل مادرزادی شناخته می‌شود. اما سوء تغذیه و ابتلا به برخی از بیماری‌های نیز از دیگر دلایل ایجاد انحراف زانو محسوب می‌شوند. از جمله این بیماری‌ها عبارتند از:
- بیماری راشیتیسم در اثر سوءتغذیه و کمبود ویتامین D در بدن
- بیماری بلانت و متوقف شدن صفحات رشد استخوانی در اطراف زانو
- بیماری پاگت ضعیف شدن بافت استخوانی و پرانتزی شدن شکل پاها
- بیماری آرتروز و کج شدن زانوها در اثر خوردگی غضروف‌ها و ساییده شدن مفصل زانو
- وارد شدن ضربه و آسیب‌دیدگی‌های ناگهانی
عوارض و مشکلات ناشی از انحراف زانو
کج شدن و انحراف زانو، مشکلات متعددی برای بیماری ایجاد می‌کند. با شدیدتر شدن میزان انحراف، تعداد مشکلات نیز بیشتر می‌شوند. از جمله عوارض و مشکلات ناشی از انحراف زانو عبارتند از:
- بد شکلی و بدفرمی پاها
- وارد شدن فشار بیشتر بر زانوها و داشتن زانو درد
- ملتهب شدن زانوها در اثر تحمل فشار مضاعف
- احساس درد و کاهش دامنه حرکتی در ناحیه لگن
- توانایی نداشتن در حفظ تعادل در هنگام راه رفتن
- شنیده شدن صدا از مفصل زانو
- ناهماهنگ بودن زانوها
- بی ثباتی و ناپایداری زانو
- سفت شدن و خشکی زانو
نحوه تشخیص انحراف زانو
شکل و فرم پاها به وضوح نشان از انحراف زانو است. با مراجعه به متخصص ارتوپد، با مشاهده ظاهر پاها می‌تواند ناهنجاری و کجی زانو را تشخیص دهد. برای تعیین میزان عوارضی که انحراف زانو داشته، پزشک معالج شرح کاملی از وضعیت بیمار در حالت‌ها و فعالیت‌های مختلف می‌گیرد. سپس با انجام حرکاتی کششی روی پاهای بیمار و مشاهده راه رفتن او، شدت کجی زانو را برآورد می‌کند. در ادامه، برای تشخیص دقیق‌تر از روش‌های تصویر برداری استفاده می‌کند. تصویر برداری به کمک اشعه ایکس یا تصویر برداری ام آر آی، از رایج‌ترین و دقیق‌ترین روش‌های تشخیص این عارضه ارتوپدیک هستند. نوع انحراف زانو نیز در این مراحل تشخیص داده می‌شود.
روش های اصلاح و درمان انحراف زانو
میزان شدت انحراف زانو و همچنین نوع انحراف در تعیین روش درمانی مناسب، تأثیر به سزایی دارند. پزشک متخصص در شروع درمان انحراف زانو، از روش‌های غیر تهاجمی استفاده می‌کند. چنانچه این روش‌ها نتایج مطلوبی نداشته باشند، جراحی گزینه درمانی نهایی خواهد بود. در این بخش از مقاله، به بررسی روش‌های اصلاح و درمان انحراف زانو می‌پردازیم.
فیزیوتراپی
شرکت در جلسه‌های فیزیوتراپی از مؤثرترین روش‌های اصلاح انحراف زانو است. حرکاتی که در فیزیوتراپی به کمک کارشناس فیزیوتراپ انجام می‌شوند، اغلب تمرکز روی کاسه زانو است. هدف از فیزیوتراپی، تقویت عضله‌های ران و ساق پا و همچنین استخوان‌های مفصل زانو و مچ پا هستند. تعداد جلسات فیزیوتراپی، توسط پزشک مربوطه تعیین می‌شوند.
استفاده از زانو بندهای طبی
زانو بندهای طبی یا همان بریس ها در انواع مختلفی هستند که در درمان انواع انحراف‌های زانو، استفاده می‌شوند. زانو بندها با کاهش فشار وارده روی زانوها، راستای پاها را نیز کنترل می‌کنند. در کودکانی که از بدو تولد، مبتلا به ناهنجاری پا و انحراف زانو هستند، با بستن زانو بندهای طبی از انجام عمل جراحی پیشگیری می‌شود.
انجام تمرینات ورزشی
تمرینات ورزشی متعددی برای اصلاح وضعیت پاهای پرانتزی، ضربدری و عقب زدگی زانو، وجود دارند. انجام این تمرینات با برنامه ریزی منظم و زیر نظر پزشک متخصص، کمک شایانی در بهبود وضعیت زانوها خواهد داشت. حرکت پروانه‌ای، کشش زانو و… از جمله این تمرینات به شمار می‌آیند.
جراحی استئوتومی
از متداول‌ترین روش‌های جراحی برای درمان انحراف زانو، جراحی استئوتومی است. در این جراحی با کوتاه یا بلند کردن طول استخوان‌های ساق پا یا ران، اقدام به اصلاح وضعیت پاهای پرانتزی یا ضربدری می‌کنند. برای جوش دادن استخوان‌ها از پیچ و مهره‌های مخصوص ارتوپدی استفاده می‌کنند. در انتهای جراحی، گچ گیری پاها، روش مناسبی برای ثابت ماندن و جوش خوردن استخوان‌های اصلاح شده خواهد بود.
مراجعه به پزشک
در مطالب بالا پیرامون انواع انحراف زانو و همچنین دلایل، عوارض و روش‌های درمان انحراف زانو بررسی کردیم. مشکلات مادرزادی، بیماری‌ها و آسیب دیدگی به مفصل زانو از شایع‌ترین دلایل بروز این عارضه هستند. برای درمان انحراف زانو از روش‌های مختلف فیزیوتراپی، بریس، حرکات اصلاحی و انجام عمل جراحی استفاده می‌کنند. جراحی استئوتومی از رایج‌ترین روش‌های جراحی انحراف زانو است. دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی، تومورهای استخوانی و عضلانی، تجربه و تخصص کافی در زمینه ترمیم آسیب دیدگی های زانو و لگن دارد. شما می‌توانید با مراجعه به مطب دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده برای درمان انحراف زانو اقدام کنید.
