پای پرانتزی یکی از عارضه های رایج استخوانی است که بسته به دلایل و شرایط بیماران، روش‌های مختلفی برای رفع حالت پرانتزی پاها وجود دارد. یکی از روش های درمانی، انجام جراحی است. در این مقاله در مورد جراحی پای پرانتزی و مراقبت های بعد از آن به اختصار صحبت می شود.

 

پای پرانتزی چیست؟

پای پرانتزی یا ژنوواروم به اختلالی گفته می شود که در آن زانوها به سمت بیرون خم می شوند و نوعی منحنی تشکیل می دهند که به شکل کمان است. به علت کمانی شدن پاها در این بیماری اصطلاح زانوی پرانتزی به کار می‌رود. در صورت عدم درمان پای پرانتزی، مشکلات و پیچیدگی های بسیاری در زندگی فرد ایجاد می شود.

 

پای پرانتزی در کودکان

اغلب کودکان تا سن دو سالگی دچار پاهای پرانتزی هستند؛ اما این عارضه به آرامی بعد از دو سال ناپدید می شود. در صورتی که بعد از این سن، پای کودک به حالت عادی باز نگردد پرانتزی بودن پاها یک عارضه جدی محسوب می شود که نیاز به درمان دارد. پای پرانتزی نوزادان می تواند علت های مختلفی داشته باشد که رایج ترین علت های آن عبارتند از:

• تنگ بودن فضای نوزاد در درون رحم
• بیماری بلانت
• کمبود ویتامین
• نرمی استخوان
• آرتروز
• عفونت
• تومور
• بیماری های استخوانی

 

علت ابتلا به زانوی پرانتزی در بزرگسالی

زانوهای پرانتزی بعد از دوران کودکی در چند حالت می تواند اتفاق بیافتد. در افراد جوان‌تر اگر فقط یک زانو به این شکل باشد، علت آن می تواند ناهنجاری‌های رشدی، عفونت‌ که استخوان‌های ران یا درشت نی را درگیر می‌کند، ضربه به صفحه رشد و در نتیجه تخریب صفحه رشد و وجود تومورهای استخوان‌های ران یا درشت نی باشد.
در صورتی که هر دو زانو دچار عارضه پای پرانتزی باشد، می‌تواند به یکی از دلایل ناهنجارهای مادرزادی، اختلالات راستای قامت، اختلال‌های تکاملی، کمبود ویتامین D در کودکی، اختلال‌ هورمونی، ابتلا به آرتروز (شایع‌ترین علت)، اختلال‌های ناشی از شغل (مثل سوارکاران) و ابتلا به کلیه بیماری‌های استخوانی مثل پاژه یا بیماری بلانت باشد.

تشخیص زانو پرانتزی

تشخیص زود هنگام پای پرانتزی می تواند درمان این عارضه را آسان تر کند. بعد از سن دو سالگی و مشاهده کمان در زانو، باید به پزشک متخصص در این حوزه مراجعه شود.

تشخیص زانو پرانتزی در اغلب موارد تنها با معاینه بالینی قابل تشخیص است. برای تشخیص دقیق تر و تعیین درجه زانوی پرانتزی پزشک می تواند درخواست رادیولوژی داشته باشد.

 

علائم پای پرانتزی

الگوی راه رفتن ناخوشایند و غیر هماهنگ از مهم ترین علائم پاهای پرانتزی است. داخل بودن پا و یا انحراف پا رو به داخل از دیگر علائم این بیماری است.

 

درد پای پرانتزی

پاهای پرانتزی معمولا باعث درد نمی شوند، اما طولانی شدن حالت پرانتزی در نوجوانی سبب ایجاد ناراحتی هایی در ران شده یا به علت افزایش استرس در این مفاصل ممکن است که درد در ناحیه زانو یا مچ پا ایجاد شود.

 

عوارض پای پرانتزی

برخی از افراد ممکن است که درمان پای پرانتزی را به تعویق بیاندازند؛ اما باید توجه داشت که هرگونه تاخیر در درمان این بیماری می تواند عوارضی مانند التهاب مچ پا، ورم مفاصل، استرس بر روی زانوها و باسن، مشکلات استخوانی و مفاصل و مشکلات عمومی در حرکت را در پی داشته باشد.

روش اندازه گیری زانوی پرانتزی

برای اندازه گیری این اختلال، پزشک از بیمار می خواهد تا بدون کفش و جوراب و بدون هیچ گونه انقباض غیر طبیعی در عضلات ناحیه ران بایستد تا زانو در حالت اکستنشن کامل قرار بگیرد. سپس قوزک های دو پا به هم طوری بچسبد که استخوان کشکک به روبرو باشند.

در نهایت با استفاده از متر، خط کش، کولیس و یا کالیپر مخصوص فاصله بین دو کندیل داخلی ران ها اندازه گیری و ثبت می شود.

 

درمان پای پرانتزی

درمان پای پرانتزی به شدت انحراف آن بستگی دارد. در صورتی که درجه زانوی پرانتزی زیاد نباشد می توان از روش هایی مانند درمان دستی و ماساژتراپی، تمرینات تقویت پا، تمرینات عضلات اداکتور باسن، استفاده از بریس های طبی و جراحی استفاده کرد.

 

جراحی پای پرانتزی

عمل جراحی به عنوان روش درمان قطعی پای پرانتزی به شمار می رود، به خصوص در مواردی که پای پرانتزی شدید باشد.

در افراد بزرگسالی که شرایط پای پرانتزی آنها شدید است، ممکن است برای درمان پای پرانتزی نیازمند عمل جراحی استئوتومی است.

در عمل جراحی استخوان ها شکسته می شود و تغییر موقعیت دادن آنها، به درمان پای پرانتزی کمک می کند. در طول عمل جراحی استئوتومی سر استخوان‌های پا با استفاده از یک اره مخصوص بریده می‌شود. در ادامه استخوان بریده شده در موقعیت مناسب قرار می گیرد و با استفاده از پلاک و پیچ یا میله‌های فلزی در محل تثبیت می‌شود.

رایج‌ترین مشکلاتی که با استفاده از جراحی پای پرانتزی درمان می‌شود عبارت است از:

1. دیسپلازی لگن (فرورفتگی لگن)
2. ضعیف شدن انتهای تحتانی استخوان ران
3. ناهنجاری‌های ظریف در شکل استخوان ران

مراقبت های بعد از جراحی پای پرانتزی

پس از جراحی در داخل بیمارستان از پمپ درد و داروهای تزریقی برای کنترل درد بعد از جراحی استئوتومی استفاده می شود.

در صورتی که بیمار بعد از ترخیص از بیمارستان احساس درد شدید داشته باشد داروهای مسکن توسط پزشک برای وی تجویز می شود. بیمار نباید خودسرانه دارو استفاده کند و قبل از هرگونه اقدامی جهت تسکین درد باید با پزشک خود صحبت کند.

بیمار در صورتی که احساس ضعف نداشته باشد روز بعد از عمل می تواند کنار تخت بشیند و پاهای خود را آویزان کند. بیمار باید از وارد کردن هرگونه فشار به زانوی خود اجتناب کند و با کمک دو عصا زیر بغل یا واکر بدون وزن گذاری روی اندام جراحی شده راه برود.

بعد از جراحی بسته به نوع وسیله فیکساسیون به مدت یک تا سه هفته بریس (زانو بند مخصوص) استفاده می شود.

بیمار باید به تمام دستورات پزشک خود عمل کند. در صورتی که مراقبت های بعد از جراحی به درستی انجام نشود، نتیجه می تواند مطلوب نباشد. برخی از دستورات رایج بعد از جراحی پای پرانتزی عبارتند از:

• بیمار از استراحت های طولانی مدت و بی حرکت نگه داشتن طولانی اندام خودداری کند.
• در روزهای اول داروهای ضد درد و ضد انعقاد خون که توسط پزشک تجویز شده استفاده شود.
• زانو در وضعیت مستقیم قرار گیرد و برای کاهش خونریزی و درد مقداری بالاتر از سطح قلب باشد.
• قرار دادن کیسه یخ روی محل جراحی می تواند باعث کاهش کبودی و خونمردگی شود.
• ۳ روز پس از جراحی می توان استحمام کرد، البته روی زخم نباید خیس شود.

 

مزایای جراحی اصلاح پای پرانتزی

پای پرانتزی می تواند در ایجاد فعالیت های روزانه افراد مشکلات جدی ایجاد کند. جراحی پای پرانتزی عوارض و علائم ناشی از زانوی پرانتزی را درمان می کند. بعد از آن که بیمار جراحی را انجام داد هیچگونه محدودیتی برای انجام کارهای خود نخواهد داشت و می تواند به فعالیت های خود ادامه دهد.

از مهم ترین مزایای این جراحی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جلوگیری از تخریب بیشتر غضروف مفصلی
• اصلاح شکل ظاهری زانو
• کاهش درد
• تعویق زمان تعویض کامل مفصل زانو

جراحی پای پرانتزی در کودکان

پای پرانتزی در کودکان، با رشد و بزرگ شدن کودک اغلب تا سن 18 ماهگی بهبود پیدا می کند و از بین می رود. در صورتی که بعد از این مدت همچنان کودک دچار این عارضه باشد، باید در اسرع وقت جهت شروع به اقدامات درمانی لازم به پزشک مراجعه کرد.

جراحی زانوی پای پرانتزی در کودکان به بلوغ آن ها بستگی دارد. اگر کودک در سن کمتر از بلوغ باشد، صفحه رشد او باز بوده و هنوز در حال رشد است؛ بنابراین جراحی برای بیمار انجام نمی شود؛ زیرا با بسته شدن صفحات رشد فمور یا تیبیا ممکن است تراز زانوها تغییر پیدا کند.

در کودکانی که سن بیشتری دارند و به بلوغ رسیده اند، اقدامات درمانی برای پای پرانتزی می تواند شامل برش استخوان، صاف کردن و سپس قرار دادن در محل باشد.

 

مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده علائم پای پرانتزی، مراجعه به پزشک برای درمان پای پرانتزی در مراحل اولیه تشخیص بیماری ضروری است. در صورتی که درمان این عارضه از روش های غیر جراحی امکان پذیر نباشد، روش جراحی تنها گزینه باقی مانده برای درمان این عارضه است.

مهارت جراح تاثیر به سزایی در نتیجه عمل دارد. به همین دلیل جراحی باید توسط پزشک ماهر در این حوزه انجام شود. شما می توانید برای جراحی پای پرانتزی به صورت حضوری به مطب دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی؛ تومورهای استخوانی و عضلانی مراجعه کنید.