بیماری‌های استخوانی اغلب با افزایش سن یا عوارض ناشی از دیگر بیماری‌ها، به وجود می‌آیند. یکی از انواع بیماری‌های استخوانی که سیستم اسکلتی بدن را مورد هدف قرار می‌دهد، عارضه استئولیز استخوان است. با بروز این بیماری به تدریج علائم و مشکلاتی مشاهده و ایجاد می‌شوند. نسبت به شدت عارضه استئولیز استخوان از دو روش درمانی استفاده می‌کنند. در این مقاله قصد داریم با معرفی عارضه استئولیز استخوان، به علائم، عوامل افزایش دهنده بیماری و همچنین روش‌های تشخیص و درمان این بیماری بپردازیم. برای آشنایی بیشتر با استئولیز استخوان تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید
استئولیز استخوان چیست؟
استئولیز در واژه و اصطلاح پزشکی به معنایی تخریب و انهدام استخوان است. استخوان‌ها در طی فرایندی سلول‌های قدیمی خود را از دست می‌دهند و سلول‌های استخوانی جدید، جایگزین می‌شوند و بدین ترتیب بازسازی استخوان صورت می‌گیرد. با بروز عارضه استئولیز، در سیستم جلوگیری داشتن از تحلیل استخوان، اختلال ایجاد می‌شود. بازسازی استخوان را می‌توان یک فرایند کلی دانست که بین تحلیل استخوان و تشکیل استخوان، تعادل و نظم برقرار می‌کند. استئولیز استخوان باعث برهم‌خوردن این تعادل لازم در متابولیسم طبیعی بدن می‌شود و در نتیجه استخوان از بین می‌رود.
انواع استئولیز استخوان
استئولیز یا همان خوردگی استخوان در دو نوع، شیوع بیشتر دارد. هر کدام از این استئولیزها به دلایل ویژه‌ای بروز پیدا می‌کنند. در ادامه به بررسی انواع استئولیز استخوان می‌پردازیم.
استئولیز Distal clavicular osteolysis
این نوع استئولیز در مفصل شانه ایجاد می‌شود، به‌طوری‌که استئولیز شانه یا همان ترقوه دیستال بیرونی، بخش بالایی شانه را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. دیستال ترقوه در مفصل شانه موجب کاهش کلسیم و در نهایت نرم شدن و فرسایش مفصل می‌شود. اغلب، افرادی مانند ورزشکاران رشته وزنه برداری که به طور مکرر وزنه‌های سنگین بلند می‌کنند، به این بیماری مبتلا می‌شوند. درد، حساسیت و سفتی شانه از علائم اولیه این نوع استئولیز استخوان هستند.
استئولیز Periprosthetic
این نوع استئولیز در اثر جاگذاری مفصل‌های مصنوعی در بخش‌های مختلف بدن به وجود می‌آید. مفصل‌های مصنوعی، ذرات ریزی را در اطراف خود تولید می‌کنند که این ذرات باعث ساییدگی و تخریب استخوان‌های کناری آن در مدت زمان طولانی می‌شود. این نوع استئولیز به عنوان یکی از عوارض استفاده از ایمپلنت‌های مصنوعی شناخته می‌شود. این عارضه با مرور زمان و جایگزین شدن مفصل‌های مصنوعی از جنس‌های پلاستیکی، فلزی و سرامیکی پدید می‌آید.
شایع ترین علائم بروز استئولیز استخوان
محققان و پزشکان متخصص، استئولیز استخوان را به عنوان یک بیماری خاموش و بدون علامت می‌شناسند. زمانی که ذرات ریز در مجاورت مفصل مصنوعی و استخوان‌های دیگر منتشر می‌شود، هیچ نشانه و علامتی از خود بروز نمی‌دهند. در واقع، ساییدگی و تخریب شدن استخوان‌های مجاور دارای علائمی هستند که منجر به شناسایی عوارض ناشی از تعویض مفصل می‌شوند. در ادامه، اشاره کوتاهی به این علائم خواهیم داشت.
- احساس درد
- تورم و التهاب
- محدود شدن دامنه حرکتی مفصل
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به استئولیز استخوان
ایجاد اختلال در فرایند بازسازی استخوان و تخریب استخوان و مفصل‌های اصلی بدن در اثر عوامل متعددی به وجود می‌آید. از جمله عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به استئولیز استخوان عبارتند از:
- رشد کیست‌ها و سلول‌های سرطانی در استخوان‌ها
- تعویض مفصل لگن، زانو یا شانه و جایگزین کردن آن‌ها با ایمپلنت‌ها و مفصل‌های مصنوعی
- مبتلا بودن به بیماری آرتروز و تحلیل رفتن استخوان‌ها
- بروز عفونت‌های استخوانی در بخشی از استخوان‌های بدن
نحوه تشخیص عارضه استئولیز استخوان
پس از مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد، وی سؤالاتی پیرامون علائم و عوارضی مانند میزان درد، التهاب و محدودیت حرکتی استخوان‌ها از بیمار خود می‌پرسد. چنانچه بیمار، سابقه دیگر بیماری‌های استخوانی نیز داشته باشد، باید اطلاعات مربوط به آن پرونده‌های پزشکی را نیز در اختیار پزشک خود بگذارد. پس از انجام معاینات فیزیکی، انجام تست‌های آزمایشگاهی نیز برای تشخیص دقیق عارضه، ضروری خواهد بود. از جمله روش‌هایی که برای تشخیص استئولیز استخوان به کار برده می‌شوند؛ عبارتند از:
- عکس برداری به روش اشعه ایکس
- عکس برداری به روش ام آر آی
- سی تی اسکن
- نمونه برداری از بافت استخوانی یا بیوپسی
- اسکن PET
- انجام آزمایش خون
روش های درمان استئولیز استخوان
ارزیابی نتایج نهایی حاصل از روش‌های تشخیصی، تأثیر مستقیمی در تعیین نوع روش درمانی خواهد داشت. میزان آسیب دیدگی و تخریب استخوان می‌تواند معیاری اصلی، برای انتخاب روش درمانی مناسب باشد. در این بخش از مقاله به بررسی روش‌های درمان استئولیز استخوان می‌پردازیم.
دارو درمانی
چنانچه عوارض ناشی از استئولیز استخوان، درد و التهاب استخوانی باشد، پزشک مربوطه برای کاهش درد و التهاب، از تجویز دارو استفاده می‌کند. داروهای خوراکی و تزریقی متعددی به عنوان داروهای تسکین دهنده و ضد التهاب غیر استروئیدی موجود هستند. در برخی موارد استفاده از کمپرس‌های یخ در کنار مصرف دارو، نتایج مطلوبی به همراه خواهد داشت.
انجام جراحی
چنانچه بیماری پیشرفت زیادی داشته باشد و تحلیل استخوان گسترده‌تر شده باشد، پزشک متخصص از روش جراحی برای اصلاح استخوان‌ها استفاده می‌کند. در برخی موارد نیز، نیاز به پیوند استخوان در محل استخوان از دست رفته است که این فرایند در طی عمل جراحی انجام می‌شود.
مراجعه به پزشک
در مطالب بالا به بررسی استئولیز استخوان یا همان خوردگی استخوان در طولانی مدت پرداخته شد. استئولیز استخوان اغلب ناشی از عوارض تعویض مفصل است که باعث تخریب استخوان‌های مجاور می‌شود. این عارضه در ابتدا بدون علامت و پس از پیشرفت آن، با درد التهاب مفصل همراه است. مصرف دارو و انجام جراحی از روش‌های درمان استئولیز استخوان محسوب می‌شوند. دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی، تومورهای استخوانی و عضلانی، تجربه و تخصص کافی در زمینه ترمیم آسیب‌دیدگی‌های زانو و لگن دارد. شما می‌توانید با مراجعه به مطب دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده برای درمان عارضه استئولیز استخوان اقدام کنید.
