یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ایجاد شده در مفصل زانو، ساییدگی مفصل است. اطراف مفصل زانو توسط غضروف‌های سفید رنگی پوشش داده شده است که نقش کلیدی درحرکت مفصل و استخوان‌ها ایفا می‌کنند. این غضروف‌ها به دلایل متعدد دچار آسیب‌دیدگی یا ساییدگی می‌شوند و در نهایت در عملکرد درست زانو مشکلاتی ایجاد می‌کنند. در برخی موارد با شناخت از علت ساییدگی مفصل زانو می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. از این رو، در این مقاله قصد داریم به بررسی علت ساییدگی زانو، علائم، عوارض، نحوه تشخیص و درمان آن بپردازیم. برای آشنایی بیشتر با روش‌های پیشگیری از ساییدگی مفصل زانو، تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید
ساییدگی مفصل زانو چیست؟
بسیاری از افراد، داشتن زانو درد و ساییدگی مفصل زانو را دلیلی بر بروز آرتروز زانو می‌دانند. این باور اشتباه است و ساییدگی زانو همان آرتروز زانو نمی‌تواند باشد؛ بلکه ساییدگی مفصل زانو مهم‌ترین علت بیماری آرتروز است. با ساییده شدن غضروف‌های اطراف مفصل زانو، غضروف‌ها در تکه‌های کوچک‌تری شکسته می‌شوند. این تکه‌ها در اطراف مفصل به‌صورت شناور باقی می‌مانند. غضروف به دلیل داشتن بافت ارتجاعی و لغزنده در تسهیل حرکت مفصل و استخوان نقش بسیار مهمی دارد. با فرسایش و ساییده شده غضروف، این لغزندگی از بین می‌رود و حرکت مفصل و استخوان با مشکلاتی مواجه می‌شود که همراه با درد خواهد بود.
انواع ساییدگی مفصل زانو
فرسایش و از ساییدگی مفصل زانو بر اساس نوع آسیب‌دیدگی در گروه اولیه و ثانویه دسته بندی می‌شود. در ادامه به بررسی این دو گروه از ساییدگی مفصل زانو می‌پردازیم.
ساییدگی مفصل زانو اولیه
در ساییدگی نوع اولیه، بیمار قبلاً دارای غضروف‌های سالم و بدون ساییدگی بوده است و ساییدگی با افزایش سن رخ داده است. به طور معمول، افراد بالای 65 سال ابتلا به بیماری ساییدگی مفصل زانو هستند که شدت کمتری دارد.
ساییدگی مفصل زانو ثانویه
این نوع ساییدگی مفصل زانو می‌تواند در دوران جوانی نیز بروز پیدا کند. آسیب‌دیدگی شدید اجزای مفصل زانو به دلیل شکستگی مفصل یا عفونت مفصل باعث ساییدگی مفصل زانو از نوع شدیدتر می‌شود.
علائم ساییدگی مفصل زانو
بنا به نظریه پزشکان ساییدگی مفصل زانو در 4 درجه مختلف بروز پیدا می‌کند. هر یک از این درجه‌ها دارای علائم خفیف تا شدید هستند و در فعالیت‌های عادی بیمار اختلال ایجاد می‌کنند. در ادامه به شایع‌ترین علائم ساییدگی مفصل زانو می‌پردازیم.
- درد زانو
- خشکی و سفتی زانو
- تق‌تق کردن و صدا دادن زانو به هنگام فعالیت و حرکت کردن
- ایجاد تورم و التهاب در نواحی اطراف مفصل زانو
- قرمزی پوست زانو
- خالی شدن زانو به دلیل ضعف بیش از اندازه عضلات اطراف زانو
- کاهش و محدود شدن دامنه حرکتی زانو در جهت‌های مختلف
- نازک و ضعیف شدن ظاهر ماهیچه‌های مفصل زانو
علت ساییدگی مفصل زانو
عواملی هستند که باعث افزایش ساییدگی مفصل زانو می‌شوند. در هر فرد می‌تواند یک یا چندین عامل برای ساییدگی مفصل زانو وجود داشته باشد. از جمله این عوامل عبارتند از:
- افزایش سن
- چاقی و داشتن اضافی وزن
- عوامل وراثتی و ژنتیکی و ابتلای یکی از اعضای خانواده نزدیک به این بیماری
- عامل جنسیت و شیوع ساییدگی مفصل در زنان بیشتر از مردان
- قرار گرفتن زانو در موقعیت نامناسب به دلیل انجام برخی شغل‌ها
- انجام تمرین‌های ورزشی غیراصولی
- تروما یا وارد شدن ضربه ناگهانی به مفصل زانو
- اختلال در رشد و کشش طبیعی استخوان ران
عوارض ناشی از ساییدگی مفصل زانو
ساییدگی مفصل زانو مشکلات متعددی برای بیمار ایجاد می‌کند. در برخی موارد و در مراحل اولیه، بیمار با هیچ نوع علائم و عوارضی مواجه نمی‌شود. با گذشت زمان، عوارض و مشکلات شدیدتر می‌شوند. از جمله عوارض ناشی از ساییدگی مفصل زانو عبارتند از:
- اختلال در انجام فعالیت‌های عادی روزانه مانند راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله‌ها، دویدن و…
- خم شدن و پرانتزی شدن زانو به دلیل تحمل زیاد فشار
- ایجاد فاصله بین استخوان‌های ران و درشت نی به دلیل تحلیل رفتن استخوان‌ها
- تشکیل استخوان اضافی به دلیل رشد نامتعارف استخوان‌ها
نحوه تشخیص ساییدگی مفصل زانو
با مشاهده درد و التهاب مفصل زانو که جزو اولین علائم ساییدگی مفصل زانو هستند، بیمار بایستی به متخصص ارتوپد مراجعه داشته باشد. پزشک پس از گرفتن شرح حال بیمار، اقدام به انجام معاینات بالینی و فیزیکی می‌کند. صدا دادن زانو به هنگام حرکت دادن در جهت‌های مختلف، نشان از ساییدگی مفصل خواهد بود. در ادامه برای بررسی‌های بیشتر از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کنند. ازجمله این روش‌ها عبارتند از:
- انجام آزمایش خون
- عکس برداری به روش سی تی اسکن
- عکس برداری به روش ام آر آی
روش های درمان ساییدگی مفصل زانو
به طور واضح نمی‌توان یک روش درمانی قطعی برای درمان ساییدگی مفصل زانو معرفی کرد. تمامی روش‌های درمانی برای کنترل بیماری و کاهش علائم ناشی از بیماری هستند. در اغلب موارد، ساییدگی مفصل زانو بهروش‌های غیر جراحی درمان می‌شود. در صورت شدت آسیب‌دیدگی و ساییدگی، پزشک متخصص از روش‌های جراحی استفاده می‌کند. انتخاب هر یک از این روش‌ها، به نتایج به دست آمده از تست‌های عکس برداری بستگی دارد. در ادامه به اسامی روش‌های درمان ساییدگی مفصل زانو اشاره می‌کنیم.
- دارو درمانی
- لیزر درمانی
- فیزیوتراپی
- اوزون درمانی
- تزریق پلاسمای غنی شده از پلاکت
- تزريق هيالورونيك اسيد
- طب سوزنی
- کار درمانی
- جراحی آرتروسکوپی زانو
- جراحی استئوتومی زانو
- جراحی تعویض مفصل زانو
روش های پیشگیری از ساییدگی مفصل زانو
در برخی موارد می‌توان از بروز ساییدگی مفصل زانو پیشگیری کرد. این روش‌های پیشگیری در صورت ساییدگی بسیار خفیف مفصل زانو نیز باعث کنترل و جلوگیری از پیشرفت بیماری می‌شوند. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم.
- حفظ وزن ایده آل
- داشتن برنامه غذایی و برنامه ورزشی مناسب و سالم
- گرم کردن بدن و انجام تمرین‌های کششی قبل از شروع انجام هر تمرین حرفه‌ای
- استفاده از کفش‌های مناسب و استاندارد
- راه رفتن در آب استخر کم عمق
مراجعه به پزشک
در مطالب فوق به بررسی علت ساییدگی مفصل زانو و همچنین علائم، عوارض و روش‌های تشخیص و درمان این عارضه پرداخته شد. افزایش سن، عوامل ژنتیکی، چاقی، وارد شدن ضربه و انجام تمرین‌های غیراصولی از جمله مهم‌ترین علت‌های ساییدگی مفصل زانو یا همان آرتروز محسوب می‌شوند. دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی، تومورهای استخوانی و عضلانی، تجربه و تخصص کافی در زمینه ترمیم آسیب‌دیدگی‌های زانو و لگن دارد. شما می‌توانید با مراجعه به مطب دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده برای درمان یا کنترل ساییدگی مفصل زانو اقدام کنید.
