پوکی استخوان یک بیماری شایع است که باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش احتمال شکستگی می‌شود. یکی از روش‌های درمان این بیماری استفاده از داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان یا به نام تجاری سینوپار است. این دارو با تحریک سلول‌های سازنده استخوان (استئوبلاست‌ها) به افزایش تراکم استخوان کمک می‌کند و از این طریق مانع شکستگی‌های بیشتر در بیماران مبتلا به پوکی استخوان می‌شود. در ادامه، بیشتر با این دارو، نحوه تزریق، عوارض و نکات احتیاطی آن آشنا می‌شویم.
آنچه در این مقاله می خوانید
با داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان بیشتر آشنا شویم
تری پاراتاید یک فرم مصنوعی از هورمون پاراتیروئید است که به صورت طبیعی در بدن تولید می‌شود و وظیفه کنترل سطح کلسیم در خون را دارد. این دارو به صورت تزریقی و برای افرادی تجویز می‌شود که به پوکی استخوان مبتلا هستند و در معرض خطر بالای شکستگی قرار دارند. سینوپار معمولا به عنوان درمانی برای کسانی استفاده می‌شود که به درمان‌های دیگر پوکی استخوان پاسخ نداده‌اند یا قادر به تحمل آن‌ها نیستند.
عملکرد اصلی تری پاراتاید افزایش فعالیت سلول‌های استئوبلاست در بدن است که باعث افزایش تولید بافت استخوانی و در نتیجه افزایش تراکم و استحکام استخوان می‌شود. این دارو به‌ویژه برای درمان پوکی استخوان پس از یائسگی در زنان و همچنین در مردانی که به کاهش تراکم استخوانی مبتلا شده‌اند، استفاده می‌شود.
بهترین زمان تزریق آمپول سینوپار
بهترین زمان تزریق آمپول سینوپار باید به طور منظم و دقیق طبق دستور پزشک انجام شود. بهترین زمان تزریق این دارو بسته به توصیه پزشک و وضعیت بیمار متفاوت است، اما معمولا توصیه می‌شود که تزریق‌ها هر روز در یک ساعت مشخص صورت گیرد تا بدن به نظم درمان عادت کند. برخی بیماران ممکن است تجربه‌هایی مانند سرگیجه خفیف یا احساس ضعف بعد از تزریق داشته باشند، به همین دلیل بهتر است تزریق را در زمان‌هایی انجام دهند که امکان استراحت بعد از آن وجود داشته باشد. بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند تزریق داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان را در پایان روز انجام دهند، زمانی که فعالیت‌های روزانه آن‌ها به پایان رسیده است و می‌توانند به راحتی استراحت کنند. بهترین زمان تزریق همچنین باید با توجه به شرایط جسمی بیمار، شغل و فعالیت‌های روزمره او انتخاب شود. در هر صورت، ثبات و پیوستگی در زمان تزریق کلید موفقیت درمان با این دارو است.
نحوه تزریق آمپول پوکی استخوان
تزریق داروی تری پاراتاید یا سینوپار به صورت زیرجلدی انجام می‌شود، به این معنا که دارو به لایه زیرین پوست تزریق می‌شود. این تزریق معمولا در ناحیه ران، شکم یا بازو انجام می‌شود و بیمار می‌تواند پس از آموزش‌های لازم، خود به تزریق اقدام کند. مراحل کلی نحوه تزریق آمپول پوکی استخوان به شرح زیر است:
- شستن دست‌ها: قبل از هر کاری باید دست‌ها با آب و صابون شسته شوند تا از ورود هرگونه میکروب به محل تزریق جلوگیری شود.
- آماده‌سازی دارو: قبل از استفاده از آمپول سینوپار، باید آن را به خوبی بررسی کنید تا از سالم بودن آن مطمئن شوید. دارو نباید یخ‌زده یا خیلی گرم باشد و باید در دمای یخچال نگهداری شود.
- انتخاب محل تزریق: بهترین نواحی برای تزریق، ران‌ها، شکم یا بازو هستند. هر بار باید محل تزریق را تغییر داد تا از تحریک و التهاب پوست جلوگیری شود.
- تزریق: سوزن را با زاویه ۹۰ درجه وارد پوست کنید و دارو را به آرامی تزریق کنید. پس از اتمام تزریق، سوزن را خارج کرده و ناحیه را با پنبه فشار دهید.
عوارض تزریق آمپول پوکی استخوان
تزریق سینوپار می‌تواند در کنار فواید درمانی خود، عوارض جانبی نیز به همراه داشته باشد. این عوارض ممکن است در برخی افراد بیشتر و در برخی کمتر دیده شود. آگاهی از عوارض داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان به بیمار کمک می‌کند تا در صورت بروز، به سرعت اقدامات لازم را انجام دهد.
عوارض شایع تزریق آمپول پوکی استخوان
- سرگیجه و ضعف: بسیاری از بیماران پس از تزریق سینوپار، به طور موقت احساس سرگیجه و ضعف می‌کنند. این حالت معمولا کوتاه‌مدت است و پس از استراحت بهبود می‌یابد.
- درد در ناحیه تزریق: احساس درد، قرمزی یا تورم در ناحیه تزریق نیز یکی از عوارض شایع این دارو است که با تغییر محل تزریق به‌طور مداوم می‌توان از شدت آن کاست.
- افزایش سطح کلسیم در خون: مصرف سینوپار می‌تواند باعث افزایش موقت سطح کلسیم در خون شود. این وضعیت از عوارض تزریق آمپول پوکی استخوان ممکن است باعث علائمی مانند تهوع، استفراغ یا یبوست شود.
عوارض نادر ولی جدی داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان
- سرطان استخوان (استئوسارکوما): یکی از نگرانی‌های مرتبط با مصرف طولانی‌مدت تری پاراتاید، احتمال افزایش خطر ابتلا به سرطان استخوان است. به همین دلیل، مصرف این دارو برای بیش از ۲۴ ماه توصیه نمی‌شود.
- واکنش‌های آلرژیک: در موارد نادری، بیماران ممکن است به دارو واکنش آلرژیک نشان دهند که با علائمی مانند تنگی نفس، خارش ورم صورت و لب‌ها همراه است. در صورت بروز این علائم، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.افت فشار خون: برخی افراد ممکن است پس از تزریق با کاهش ناگهانی فشار خون مواجه شوند. این حالت می‌تواند با سرگیجه شدید، غش و حتی افتادن همراه باشد.
موارد احتیاط داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان
مصرف داروی سینوپار باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود، به‌ویژه در افرادی که شرایط خاص پزشکی دارند. برخی از موارد احتیاطی داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان شامل موارد زیر است:
سابقه سرطان یا پیش‌زمینه خانوادگی آن
همان‌طور که پیش‌تر بیان کردیم، تری پاراتاید می‌تواند به علت تحریک سلول‌های استخوان‌ساز، در برخی موارد به افزایش خطر ابتلا به سرطان استخوان، به‌ویژه استئوسارکوما (نوعی سرطان استخوان)، منجر شود. به همین دلیل، افرادی که سابقه سرطان‌های استخوانی یا پیش‌زمینه خانوادگی آن را دارند، باید قبل از مصرف این دارو با پزشک خود مشورت کنند. این مسئله به‌ویژه برای افرادی که تومورهای استخوانی فعال یا غیرفعال دارند، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
افراد با سطح بالای کلسیم در خون (هیپرکلسمی)
تری پاراتاید می‌تواند باعث افزایش سطح کلسیم در خون شود. این موضوع به‌ویژه برای افرادی که دچار هیپرکلسمی هستند، می‌تواند خطرناک باشد. افزایش بیش از حد کلسیم در خون ممکن است عوارضی مانند تهوع، استفراغ، یبوست، گیجی و احساس ضعف ایجاد کند. به همین دلیل، افرادی که سطح کلسیم خونشان به طور طبیعی بالا است، نباید این دارو را مصرف کنند یا باید تحت نظارت دقیق پزشک باشند.
مشکلات کلیوی با مصرف داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان
افرادی که دچار نارسایی کلیوی یا سایر مشکلات شدید کلیه هستند، باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند. تری پاراتاید ممکن است تعادل کلسیم و فسفر بدن را تحت تاثیر قرار دهد و به دلیل عملکرد ضعیف کلیه‌ها، احتمال بروز عوارض مرتبط با افزایش کلسیم در خون افزایش پیدا می‌کند. این بیماران باید در طول درمان به طور منظم تحت نظر پزشک باشند و آزمایش‌های دوره‌ای انجام دهند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.
افراد مبتلا به بیماری‌های متابولیک استخوان
بیماران مبتلا به سایر بیماری‌های متابولیک استخوان مانند بیماری پاژه باید از مصرف داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان خودداری کنند. این بیماری‌ها معمولا باعث تغییرات غیرطبیعی در ساختار استخوان می‌شوند و مصرف دارویی مانند تری پاراتاید که بر فرآیند ساخت و تخریب استخوان تاثیر می‌گذارد، ممکن است وضعیت این بیماران را وخیم‌تر کند.
ارتباط بارداری و شیردهی با داروی تری پاراتاید برای پوکی استخوان
تاثیر تری پاراتاید بر زنان باردار و شیرده هنوز به‌طور کامل بررسی نشده است. به همین دلیل، مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی تنها در صورتی مجاز است که پزشک استفاده از آن را ضروری بداند و مزایای آن بیشتر از خطرات احتمالی برای مادر و جنین یا نوزاد باشد. مصرف دارو بدون مشورت پزشک در این دوران می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای سلامت مادر و کودک به همراه داشته باشد.
افراد زیر 18 سال
تری پاراتاید برای استفاده در کودکان و نوجوانان زیر 18 سال توصیه نمی‌شود. از آنجا که این گروه سنی هنوز در حال رشد و تکامل استخوان‌های خود هستند، تاثیرات این دارو بر رشد استخوان‌های آنان مشخص نیست و ممکن است خطرات جدی به همراه داشته باشد. به همین دلیل، مصرف آن تنها در موارد بسیار خاص و تحت نظر پزشک امکان‌پذیر است.
سخن پایانی
استفاده از داروی تری پاراتاید (سینوپار) می‌تواند به طور موثری به درمان پوکی استخوان کمک کند و از بروز شکستگی‌های بیشتر جلوگیری کند. با این حال، مانند هر داروی دیگری، باید به عوارض جانبی و موارد احتیاطی آن توجه داشت و درمان را تحت نظر پزشک ادامه داد.
