پلیکا نواری چین خورده‌ای است که اطراف مفصل زانو را پوشش داده است. جنس نوار پلیکا از بافت سینوویال است که حالت لغزنده دارد. در صورت وارد شدن هر نوع آسیب‌دیدگی به زانو یا فعالیت‌های بیش از حد و طولانی مدت مفصل زانو، نوار پلیکا حالت طبیعی خود را از دست می‌دهد و علائم دردناکی را از خود نشان می‌دهد. پیگیری و درمان به موقع این عارضه می‌تواند باعث کاهش عوارض ناشی از آن مانند ناتوانی در حرکت زانو شود. در این مقاله قصد داریم پیرامون سندروم پلیکا زانو، عوامل ایجاد کننده، علائم و روش‌های درمان آن بررسی کنیم. در صورت مواجه با این عارضه، خواندن این مقاله را تا پایان ادامه دهید.
آنچه در این مقاله می خوانید
سندروم پلیکا زانو چیست؟
نوار چین خورده پلیکا که از جنس سینوویال است به عنوان یکی از بقایای رشد جنین در بطن مادر محسوب می‌شود. در برخی افراد این نوار در دوران رشد جنین در مفصل زانو جذب می‌شود و در برخی افراد به صورت جسمی زائد باقی می‌ماند. یکی از چین‌خوردگی‌های مشکل آفرین به انتهای تحتانی استخوان کشکک مفصل زانو متصل است و تا انتهای تحتانی استخوان ران ادامه دارد. در حالت طبیعی نوار چین خورده پلیکا مشکلی برای مفصل زانو یا حرکات مهمی مانند راه رفتن، دویدن یا… ایجاد نمی‌کند. در موارد نادری می‌توان مشاهده کرده که سندروم پلیکا، خود موجب اختلالاتی در حرکت طبیعی زانو یا درد و التهاب زانو می‌شوند.
چه عواملی باعث بروز سندروم پلیکا زانو می شوند؟
نوار پلیکا زمانی مشکلاتی برای فرد و مفصل زانو ایجاد می‌کند که حالت تحریک شده و ملتهبی به خود گرفته باشد. سندروم پلیکا از طریق انجام فعالیت‌ها یا تمرینات تکراری بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرد و تحریک می‌شود. حرکاتی که ارتباط مستقیمی با حرکت مفصل زانو دارند؛ از قبیل خم و راست شدن، بالا و پایین رفتن مداوم از پله‌ها و… عواملی برای بروز سندروم پلیکا به شمار می‌آیند. این عوامل با گذشت زمان علتی برای بروز سندروم پلیکا هستند، ولی دلایلی مانند وارد شدن ضربات ناگهانی نیز می‌توانند محرک نوار چین خورده پلیکا زانو باشند. این ضربات اغلب در تصادفات رانندگی، افتادن یا وارد شدن فشار خارجی روی مفصل زانو عارض می‌شوند.
بیماری سندروم پلیکا زانو دارای چه علائمی است؟
هر نوع اختلال یا فشاری که بر مفصل زانو و اجزای تشکیل دهنده آن وارد می‌شود، دارای نشانه‌هایی است. از آن جایی که بیشتر ورزشکاران والیبال و بسکتبال با این عارضه مواجه می‌شوند، آشنایی بیشتری نسبت به علائم سندروم پلیکا زانو دارند. در این بخش به شایع‌ترین علائم این عارضه اشاره می‌کنیم.
- احساس درد در فعالیت‌های عادی مانند خم و راست کردن زانو
- ایجاد تورم و التهاب در نواحی اطراف مفصل زانو
- تق‌تق کردن زانو به دلیل لغزیدن نوار پلیکای ضخیم شده روی انحنای استخوان ران
- خشکی و قفل شدن زانو و ناتوانی در حرکت دادن آن
سندروم پلیکا زانو چگونه تشخیص داده می شود؟
از آن جایی که علائم و نشانه‌های سندروم پلیکا زانو شباهت زیادی با دیگر عارضه‌های مربوط به مفصل زانو دارند، امکان تشخیص آن با بررسی علائم، سخت‌تر خواهد بود. متخصص ارتوپد، پس از گرفتن شرح حال بیمار، نوع فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد و انجام معاینات، فیزیکی لازم، از روش‌های تشخیصی بهره‌مند می‌شود. مهم‌ترین روش‌هایی که در تشخیص سندروم پلیکا مؤثر هستند عبارتند از:
- تصویربرداری به روش MRI اطلاعاتی از محل دقیق، شدت و ضخامت نوار پلیکا در اختیار پزشک متخصص قرار می‌دهد.
- آرتروسکوپی روش تشخیصی دقیقی است که تصاویر سه بعدی کاملی از بافت‌های داخلی مفصل زانو از جمله نوار پلیکا را از طریق مانیتور منتشر می‌کند.
سندروم پلیکا زانو چگونه درمان می شود؟
نتایج به دست آمده از روش‌های تشخیصی، نوع و روش درمانی را تعیین خواهند کرد. در صورتی که سندروم پلیکا علائم خفیفی به همراه داشته باشد و روش‌های تشخیصی از خفیف بودن این عارضه اطلاع دهند، استفاده از روش‌های غیر جراحی مؤثر، بهترین گزینه‌های درمانی هستند. این روش‌ها توسط متخصص ارتوپد تجویز می‌شوند و مراحل انجام آن‌ها به صورت کامل برای بیمار تشریح داده می‌شود. از جمله مهم‌ترین روش‌های غیر جراحی سندروم پلیکا زانو عبارتند از:
- استفاده از داروهای ضد درد و ضد التهاب
- استفاده از کمپرس‌های یخ
- اصلاح کردن حرکات و فعالیت‌های عادی روزانه
- کاهش فشار روی زانو از طریق کاهش تمرینات ورزشی حرفه‌ای
- ماساژ زانو به وسیله جریان الکتریکی به کمک متخصص
- تزریق کورتون به بافت نوار پلیکا زانو
- انجام تمرینات کششی و تقویتی در جلسات فیزیوتراپی
درمان سندروم پلیکا زانو به کمک جراحی
در برخی مواقع، روش‌های درمانی غیر جراحی نتایج مفیدی به همراه ندارند. این نتایج نامطلوب ناشی از شدت بالای عارضه سندروم پلیکا زانو هستند. در این شرایط، متخصص ارتوپد از روش جراحی غیر تهاجمی استفاده می‌کند. جراحی آرتروسکوپی از مؤثرترین روش‌های جراحی غیر تهاجمی به شمار می‌آید که کمترین عوارض درمانی را به دنبال دارد. در این روش از میله نازک مجهز به دوربین به نام آرتروسکوپ استفاده می‌کنند. ابتدا برش‌هایی نزدیک به نوار پلیکا، روی زانو ایجاد می‌کنند، سپس میله آرتروسکوپ را وارد مفصل زانو می‌کنند. پزشک به کمک تصاویر دریافتی، اقدام به برداشتن نوار پلیکا می‌کند. با تخلیه کامل نوار پلیکا از مفصل زانو، این روش به عنوان قطعی‌ترین روش درمانی سندروم پلیکا زانو شناخته می‌شود.
روش های پیشگیری از سندروم پلیکا زانو
نکاتی قابل توجهی هستند که می‌توانند از عود و پیشرفت سندروم پلیکا زانو پیشگیری نمایند. مهم‌ترین نکات پیشگیری از این عارضه عبارتند از:
- افزایش قدرت و توان حرکتی زانو و پاها
- تغییر در انجام فعالیت‌های حرفه‌ای ورزشی
- استفاده از کفی و کفش‌های طبی و مناسب
- کنترل وزن ایده آل
مراجعه به پزشک
در مطالب بالا به بررسی سندروم پلیکا زانو و همچنین روش‌های درمان آن پرداخته شد. این عارضه را می‌توان به روش‌های غیر جراحی و جراحی، درمان کرد. در بیشتر موارد بیماران نیاز به انجام جراحی ندارند و با انجام حرکات اصلاحی، تمرینات فیزیوتراپی و مصرف دارو، درمان می‌شوند. دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده فوق تخصص ارتوپدی، تومورهای استخوانی و عضلانی، در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به مفصل و استخوان، تجربه و تخصص کافی دارد. شما می‌توانید با مراجعه به مطب دکتر فرشاد ابوالقاسم زاده برای درمان بیماری سندروم پلیکا زانو اقدام کنید.
